Czernidłak podwórzowy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
czernidłak podwórzowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Coprinellus domesticus (Bolton) Vilgalys, Hopple & Jacq. Johnson Taxon 50(1): 233 (2001) | |
Czernidłak podwórzowy, czernidłak domowy (Coprinellus domesticus (Bolton) Vilgalys, Hopple & Jacq. Johnson) – gatunek grzybów należący do rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)[1].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinellus, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1788 r. James Bolton nadając mu nazwę Agaricus domesticus[1]. W 1821 r. Samuel Frederick Gray przeniósł go do rodzaju Coprinus (czernidłak), a w 2001 r. Vilgalys, Hopple i Jacq. Johnson do rodzaju Coprinellus[2].
Polską nazwę czernidlak podwórzowy nadał mu Franciszek Błoński w 1896 r., F. Kwieciński w tym samym roku opisywał go jako czernidłak domowy[3]. Obydwie nazwy są niespójne z obecną nazwą naukową.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Kapelusz
- Średnica 15–60 mm, kształt początkowo walcowaty, potem jajowaty i rozszerzający się, u starych okazów łukowaty. Powierzchnia początkowo kremowa z ochrowobrązowym środkiem, pokryta białymi, ziarnistymi resztkami osłony. U starszych okazów staje się szaroczarna z brązowym środkiem i naga, bez resztek osłony. Kapelusz jest żłobiony aż po środek, a brzeg ząbkowato popękany[4].
- Blaszki
- Wąsko przyrośnięte, szerokie, początkowo białe, potem brązowoczarne, w końcu czarne. Ostrza gładkie[4].
- Trzon
- Wysokość 3–8 cm, średnica 0,2–0,8 cm, białawy, walcowaty, nieco rozszerzony przy podstawie, czasem z niewielką bulwką, kruchy, pusty. Powierzchnia początkowo pokryta delikatnymi, jasnymi włoskami, potem naga i biała, przy podstawie żółtawa[4].
- Miąższ
- Cienki, białawy. Zapach i smak grzybowy[4].
- Wysyp zarodników
- Bardzo ciemnobrązowy, prawie czarny. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, 6–9 × 3,5–5 µm z ekscentryczną porą rostkową[5].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
W Polsce jest dość częsty. W piśmiennictwie naukowym podano liczne jego stanowiska[3]. Liczne i bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Jest w nim zaliczony do listy gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[6].
Saprotrof. Występuje w lasach, zaroślach, parkach i ogrodach na butwiejącym drewnie i butwiejących liściach. Owocniki zazwyczaj od maja do września[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
- tzw. czernidłak błyszczący (Coprinellus micaceus) zwykle rośnie w dużych kępach[4], w sposób pewny można go odróżnić po zarodnikach, które są wyraźnie większe (7–10 × 4,5–6 µm) i bardziej podłużne (mają większy stosunek długości do średnicy)[5].
- tzw. czernidłak żółtołuseczkowy (Coprinellus xanthothrix). Jest mniejszy i rośnie na powalonych konarach i butwiejących liściach[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2020-11-05] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ a b c d e f g Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1
- ↑ a b Coprinellus domesticus (Bolton) Vilgalys, Hopple & Jacq. Johnson – Firerug Inkcap [online] [dostęp 2020-11-05].
- ↑ Stanowiska Coprinellus domesticus w Polsce [online] [dostęp 2020-11-05].