Miłoń
 Widok od strony północno-zachodniej z Autostrady Sudeckiej. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
772[1] m n.p.m. |
Położenie na mapie Sudetów  | |
 50°13′14,0″N 16°34′50,0″E/50,220556 16,580556
| |
Miłoń (także Dębosz, 772 m n.p.m.) – szczyt w Sudetach Środkowych w południowej części Gór Bystrzyckich, na południowy wschód od Przełęczy nad Porębą[2]. Położony w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Bystrzyca Kłodzka, w obrębie geodezyjnym wsi Poręba[3].
Wzniesienie położone jest w południowej części Gór Bystrzyckich, około 1,4 km na południowy zachód od wsi Poręba i około 0,9 km na południowy wschód od Przełęczy nad Porębą[1]. Wyrasta pomiędzy wsiami: Poręba po północnej stronie i Poniatowem po południowo-zachodniej stronie, w kształcie okazałej wyraźnie zaznaczonej rozległej kopuły, charakteryzujące się wyraźnie podkreślonymi, stromymi zboczami, nieregularną rzeźbą i urozmaiconym ukształtowaniem[1]. Zbocza wzniesienia opadają w kierunku dobrze wykształconych dolin, które wyraźnie wydzielają wzniesienie. Zbocze południowo-zachodnie stromo schodzi w kierunku doliny oddzielającej wzniesienie od niższego o 2 m bezimiennego wzniesienia, północne opada do doliny potoku Porębnik, wschodnie schodzi do Rowu Górnej Nysy. Od strony południowo-wschodniej od bliźniaczego wzniesienia Jedlnik oddzielone jest rozległym płytkim obniżeniem. Wzniesienie od północnej strony góruje nad Porębą a od połdniowo-zachodniej nad Poniatowem. Położenie wzniesienia, kształt i wyraźnie podkreślona częściowo niezalesiona część szczytowa, czynią wzniesienie rozpoznawalnym w terenie. W niektórych opracowaniach oraz na mapach wzniesienie nosi nazwę Miłoń[4].
Budowa
[edytuj | edytuj kod]Góra zbudowana jest z odpornych na wietrzenie granitognejsów należących do metamorfiku Gór Bystrzyckich i Orlickich oraz z górnokredowych piaskowców[1]. Szczyt i zbocza wzniesienia pokrywa niewielkiej grubości warstwa młodszych osadów glin, żwirów, piasków i lessów z okresu zlodowaceń plejstoceńskich i osadów powstałych w chłodnym, peryglacjalnym klimacie[1].
Roślinność
[edytuj | edytuj kod]Partie przy szczytowe od strony północno-zachodniej oraz południowo-zachodnie i północno-zachodnie zbocza wzniesienia częściowo zajmują łąki górskie i nieużytki, które w przeszłości stanowiły pola uprawne[1]. Pozostała część wzniesienia porośnięte jest lasem świerkowym regla dolnego z niewielką domieszką brzozy, buka, jaworu i modrzewia. Zbocze północno-wschodnie poniżej poziomu 500 m zajmują łąki górskie i częściowo pola uprawne.
Zagospodarowanie
[edytuj | edytuj kod]Od północy i wschodu stoki Dębosza na poziomie 680–720 m n.p.m. trawersuje Autostrada Sudecka, która w okolicy wzniesienia ma największe walory widokowe[1]. U północnego podnóża wzniesienia położone są zabudowania miejscowości Poręba a u południowo-zachodniego podnóża zabudowania i użytki rolne miejscowości Poniatów.
Inne
[edytuj | edytuj kod]Około 300 m na południe od Przełęczy nad Porębą, na północnym zboczu Dębosza ok. 100 m od Autostrady Sudeckiej w kierunku południowym, znajdują się resztki największego w tym rejonie schronu bojowego. Schron składał się z dwóch części – bojowej i hangaru na działo przeciwpancerne. Mieściło się w nim dziewięciu żołnierzy uzbrojonych w trzy karabiny maszynowe. Ściany i strop schronu miały grubość 0,4 m. Elementy zewnętrzne pomalowano w maskujące kolory. Obok znajdowało się stanowisko polowe dla działa. Schron został wysadzony, ale zarys pomieszczeń jest wyraźny.
W północnym zboczu góry Dębosz ponad Porębą znajdują się niewielkie sztolnie[1]. Przeznaczenie oraz data wydrążenia krótkich sztolni są nieokreślone jak w przypadku wyrobisk w okolicy Przełęczy nad Porębą wydrążonych pod Autostradą Sudecką, które miały służyć jako sztolnie minerskie, w celu wysadzenia drogi. Prawdopodobnie sztolnie w zboczu Dębosza wydrążono w roku 1938 tuż przed wkroczeniem Niemców na teren Sudetów Czeskich z przeznaczeniem na magazyny wojskowe[5].
Z północnego zbocza Dębosza 27 lutego 1802 roku w kierunku miejscowości Poręba zeszła lawina śnieżna, jedyna w dziejach Gór Bystrzyckich. Zwały śniegu zabiły 9 osób oraz zniszczyły trzy domy w Porębie.
Dębosz leży na europejskim dziale wodnym. Wschodnie i północne stoki odwadnia Nysa Kłodzka (zlewisko Bałtyku), a południowe i zachodnie Dzika Orlica (dopływ Łaby, zlewisko Morza Północnego)[1].
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Zboczami wzniesienia prowadzą szlaki turystyczne[6]:
- prowadzący północnym i wschodnim zboczem wzniesienia wzdłuż Autostrady Sudeckiej[7].
- prowadzący południowo-zachodnim zboczem wzniesienia.- Na szczyt wzniesienia nie prowadzą szlaki turystyczne, na szczyt wzniesienia można dojść ścieżką prowadzącą z Przełęczy nad Porębą.
- Częściowo odsłonięte zbocza oraz szczyt, stanowią punkt widokowy na Masyw Śnieżnika, Góry Orlickie Góry Bystrzyckie oraz inne pasma otaczające Kotlinę Kłodzką[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 14: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, s. 59, 60. ISBN 83-7005-340-8.
- ↑ Mapka
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 23519
- ↑ Przywróceniu i ustaleniu nazw l.p. 482
- ↑ https://web.archive.org/web/20170107030855/http://www.skps.wroclaw.pl/3_sudety/32_biblioteka/bibllioteka51.pdf Pieczary i lochy]
- ↑ Mapa szlaków turystycznych. [dostęp 2018-03-05].
- ↑ Autostrada Sudecka
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Waldemar Brygier: Przewodnik turystyczny. Sudety Wschodnie. Warszawa: "Expres Map", 2007. ISBN 978-83-60120-86-6.
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Pod redakcją Marka Staffy. T. 14. Góry Bystrzyckie, Góry Orlickie. Warszawa-Kraków: PTTK "Kraj", 1992. ISBN 83-7005-095-6.
- Marek Gałowski: Przewodnik turystyczny: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Kłodzko: Oficyna Wydawnicza "Brama", 2007. ISBN 978-83-60549-04-9.