Przejdź do zawartości

Masyw Śnieżnika

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Masyw Śnieżnika
czes. Králický Sněžník
Ilustracja
Masyw Śnieżnika od południowego zachodu
Mapa regionu
Polski obszar Masywu Śnieżnika
Megaregion

Pozaalpejska Europa Środkowa

Prowincja

Masyw Czeski

Podprowincja

Sudety z Przedgórzem Sudeckim

Makroregion

Sudety Wschodnie

Mezoregion

Masyw Śnieżnika

Zajmowane
jednostki
administracyjne

Polska
woj. dolnośląskie
-- powiat kłodzki
Czechy
kraj pardubicki
-- okres Ústí nad Orlicí
kraj ołomuniecki
-- okres Šumperk

Czeski obszar Masywu Śnieżnika
Położenie Masywu Śnieżnika
Masyw Śnieżnika od północnego wschodu
Masyw Śnieżnika od północnego zachodu
Igliczna w Masywie Śnieżnika
Żmijowiec w Masywie Śnieżnika
Krowiarki w Masywie Śnieżnika
Zrywka drewna końmi w Masywie Śnieżnika

Masyw Śnieżnika (332.62, krótko po 1945 Góry Śnieżne[1], czes. Králický Sněžník, niem. Glatzer Schneegebirge) – najwyższe pasmo górskie w polskiej części Sudetów Wschodnich, położone po obu stronach polsko-czeskiej granicy, na południowy wschód od Kłodzka.

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Od zachodu Masyw ograniczony jest rowem Górnej Nysy i Przełęczą Międzyleską od Gór Bystrzyckich, a tym samym od całych Sudetów Środkowych. Na północy granicę Masywu Śnieżnika w ścisłym sensie stanowi Przełęcz Puchaczówka oraz doliny Białej Wody i Siennej Wody, na południu zaś przechodzi w przedgórze Wysokiego Jesionika. Na wschodzie, poprzez Przełęcz Płoszczynę, graniczy z Górami Bialskimi (czes. Rychlebské hory)[2][3]. Obszar Masywu w większości należy do Polski (powiat kłodzki, województwo dolnośląskie) – w granicach kraju znajduje się ok. 200 km² – pozostała jego część (76 km²) leży w Czechach.

Zgodnie z regionalizacją fizycznogeograficzną (według Kondrackiego i Walczaka) mezoregion Masyw Śnieżnika obejmuje również Krowiarki, wtedy północną granicę stanowi dolina Białej Lądeckiej od Stronia Śląskiego, przez Lądek-Zdrój, Radochów, Trzebieszowice, Ołdrzychowice Kłodzkie, Żelazno po Krosnowice.

Rzeźba terenu

[edytuj | edytuj kod]

Masyw ma postać rozległego rozrogu o rozpiętości południkowej ok. 20, a równoleżnikowej ok. 30 km. Jego punktem zwornikowym jest centralnie usytuowany Śnieżnik (1425 m n.p.m.), od którego odchodzi sześć obszernych, spłaszczonych ramion, oddzielonych wyraźnie zarysowanymi, głębokimi dolinami erozyjnymi[4]:

Grzbiety mają kręte linie grzbietowe i silnie zróżnicowane wysokości oraz boczne odnogi. Większość z nich ma strome zbocza, zwłaszcza te, które opadają w kierunku Rowu Górnej Nysy. Dość licznie występują skałki, a bardzo liczne są bloki skalne. Na niektórych szczytach znajdują się gołoborza.

Budowa geologiczna

[edytuj | edytuj kod]

Obejmuje południowo-zachodnią część metamorfiku Lądka i Śnieżnika. Zbudowany jest w większości z gnejsów (gnejsy śnieżnickie i gnejsy gierałtowskie) i łupków łyszczykowych[5] serii strońskiej. W Krowiarkach i okolicach Kletna występują zmetamorfizowane skały węglanowe – soczewy marmurów kalcytowych i dolomitowych. W położonym w jednej z nich kamieniołomie Kletno III, w 1966 odkryto największą jaskinię SudetówJaskinię Niedźwiedzią[4], będącą rezerwatem ścisłym (zob. Jaskinia Niedźwiedzia). Wśród łupków łyszczykowych występują ponadto wkładki łupków łyszczykowych z granatami, łupków grafitowych, kwarcytów, amfibolitów i łupków amfibolitowych i in., natomiast wśród gnejsów – eklogitów.

Obszar Masywu Śnieżnika należy do zlewisk trzech mórz: Morza Bałtyckiego, Morza Północnego i Morza Czarnego[4]. Północną i zachodnią część odwadniają Nysa Kłodzka wraz z dopływami, wpadająca do Odry. Południowo-wschodnią część największa rzeka MorawMorawa ze swoimi dopływami, wpadająca do Dunaju. Najmniejszą, południowo-zachodnią część odwadnia Lipkovský potok, dopływ Cichej Orlicy (czes. Tichá Orlice), wpadającej do Łaby. Wymienione trzy rzeki mają swe źródła pod Trójmorskim Wierchem[3], jedynym w Polsce miejscem, gdzie zbiegają się zlewiska trzech mórz. Na potoku Wilczka w Międzygórzu znajduje się jeden z najwyższych w Sudetach wodospadów – wodospad Wilczki o wysokości 22 m[2]. Na obszarach zbudowanych ze skał wapiennych rozwinęły się zjawiska krasowesuche dolinki, ponory, wywierzyska.

Przyroda

[edytuj | edytuj kod]

Świat roślinny i zwierzęcy Śnieżnika jest najbogatszy w całych Sudetach, ponieważ przebiegają tam granice zasięgów występowania wielu gatunków – sudeckich, karpackich, alpejskich, a nawet śródziemnomorskich.

Wyraźnie zaznaczony jest piętrowy układ roślinności:

Te ostatnie występują praktycznie tylko na szczycie Śnieżnika. Posiadają największą wartość przyrodniczą. Występują tu licznie gatunki roślin rzadkich i chronionych oraz sztucznie wprowadzona kosodrzewina[4]. W szczelinach skalnych spotkać można jedyny w Polsce świecący mech – świetlik.

Świat zwierzęcy również obfituje w cenne gatunki: cietrzewie, głuszce, siwerniaki[4]. Wśród płazów występują salamandra plamista i traszka górska, wśród gadów zaskroniec i żmija zygzakowata. Liczne są gryzonie: koszatki leśne, popielice, orzesznice, kuny leśne, gronostaje. Obecne są tu również borsuki, a nadto endemiczne gatunki chrząszczy, błonkówek, muchówek i pajęczaków.

Od końca XIX w. w rejonie Średniaka żyją kozice, które przywędrowały z Czech. Ich stado jest jedynym w Polsce poza Tatrami.

Roślinność

[edytuj | edytuj kod]

W Masywie Śnieżnika na wielu różnorodnych siedliskach występuje wielkie bogactwo roślin, w tym rzadkich i chronionych. Są to m.in.: drzewa:

rośliny zielne:

Ochrona przyrody

[edytuj | edytuj kod]

Na terenie Masywu w 1981 roku utworzono Śnieżnicki Park Krajobrazowy[3].

Istnieją tu także obszary objęte ochroną rezerwatową:

Masyw Śnieżnika wchodzi w skład projektowanego Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk (SOO) sieci Natura 2000Góry Bialskie i Grupa Śnieżnika.

Miejscowości

[edytuj | edytuj kod]

Leżące u podnóża Masywu wsie posiadają dobrze rozbudowaną bazę turystyczną. Są to między innymi:

Bolesławów[5], Domaszków, Idzików[3], Jodłów, Kletno[5], Králíky, Goworów, Międzygórze[5], Międzylesie, Nowa Morawa, Sienna, Stara Morawa, Staré Město pod Sněžníkem, Stary Gierałtów, Stronie-Wieś, Wilkanów.

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]

W 2015 roku gmina Stronie Śląskie uruchomiła projekt turystycznego szlaku narciarstwa biegowego z Bielic w Górach Bialskich do Siennej w Masywie Śnieżnika[6].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Mapa WIG z 1947.
  2. a b c d e Masyw Śnieżnika. snieznik.com. [dostęp 2014-05-15].
  3. a b c d Masyw Śnieżnika. Sudecki Informator Turystyczny, wersja z dnia 8 sierpnia 2007.
  4. a b c d e f g Zofia Domaradzka i inni: Polska. Góry. IBIS, 2009, s. 50–52. ISBN 83-61444-11-4.
  5. a b c d Masyw Śnieżnika. natura2000.fwie.pl. [dostęp 2014-05-15].
  6. Przez Góry Bialskie i Masyw Śnieżnika na biegówkach. Znajkraj. [dostęp 2015-03-03]. (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]