Donald Triplett
 Triplett w 2016 roku | |
| Pełne imię i nazwisko |
Donald Gray Triplett |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
8 września 1933 |
| Data i miejsce śmierci |
15 czerwca 2023 |
| Narodowość |
amerykańska |
Donald Gray Triplett (ur. 8 września 1933 w Forest w stanie Missisipi, zm. 15 czerwca 2023 tamże[1]) – pierwsza osoba, u której zdiagnozowano autyzm. Jego diagnozę wystawił Leo Kanner i oznaczył pacjenta jako „Przypadek 1”[2]. Triplett był znany ze swoich zdolności, w szczególności umiejętności nazywania nut granych na pianinie oraz szybkiego mnożenia liczb w pamięci.
Wczesne życie
[edytuj | edytuj kod]Dzieciństwo i przejawy spektrum autyzmu
[edytuj | edytuj kod]Donald Triplett urodził się jako syn Beamona i Mary Triplett w Forest w stanie Missisipi. Matka pochodziła z bankierskiej rodziny, a ojciec był prawnikiem[2].
Mały Donald początkowo był głęboko zamkniętym dzieckiem, które nie reagowało na gesty i głosy rodziców. Nie komunikował się zwykłym językiem, nie bawił się z innymi dziećmi, wydawał się być zdystansowanym od relacji z innymi ludźmi. Triplett został umieszczony w zakładzie psychiatrycznym w wieku trzech lat, jednak rok później został zabrany stamtąd przez rodziców[3]. Ojciec opisywał go jako społecznie wycofanego, ale zainteresowanego liczbami, nutami, literami alfabetu i zdjęciami prezydenta USA. Jego rodzice mieli duże trudności z nakłonieniem go do jedzenia, a widok innych dzieci jedzących słodycze nie wydawał się być dla niego zachęcającym. W wieku dwóch lat był w stanie wyrecytować Psalm 23 Starego Testamentu i wymawiać 25 pytań wraz z odpowiedziami z nieokreślonego bliżej katechizmu prezbiteriańskiego[4]. Chłopca bardzo interesowały rymy. Odpowiedzi na pytania udzielał jednym słowem, zwykle „tak” lub „nie”. W tym wieku bardzo zainteresował się obracaniem klocków, patelniami i innymi okrągłymi przedmiotami, wykazywał zaś niechęć do trójkołowców i huśtawek. Początkowo nie interesował się zjeżdzalniami, jednakże zaczynał się na nich bawić, gdy zostawał sam. Uwidaczniał echolalię oraz problemy z zapamiętywaniem zaimków, z tego powodu często używał „ty” w odniesieniu do siebie i „ja” w odniesieniu do osoby, z którą rozmawiał[5]. Jego nietypowe zachowanie obrazuje sytuacja mająca miejsce podczas Bożego Narodzenia: wchodząc do pokoju, od razu podszedł do zabawek, ignorując wszystkich innych w pokoju, w tym inne dzieci i mężczyznę odgrywającego postać Świętego Mikołaja, którego wynajął ojciec. Jego matka miała trudności ze zmuszeniem go, by Donald w ogóle na nią spojrzał[6].
Diagnoza
[edytuj | edytuj kod]W 1938 r. rodzina Triplettów pojechała do Baltimore w stanie Maryland na spotkanie z Leo Kannerem, psychiatrą i twórcą psychiatrii dziecięcej[7][8]. Donald odbył jeszcze kilka wizyt, ale kiedy wrócił ponownie, nawet nie spojrzał na trzech obecnych lekarzy, chociaż dwóch zapamiętało go z poprzedniej wizyty. Zamiast tego udał się do biurka, zainteresowany papierami i książkami. Kanner rozpoczął rozmowy, aby poznać jego „obsesyjną naturę”. Do 1943 roku Kanner spotkał się z dziesięcioma przypadkami podobnych w zachowaniu dzieci. W tym samym roku opublikował artykuł, w którym przedstawił objawy zaburzenia nazwanego później autyzmem[2].
Później jego zachowanie pozornie poprawiło się. Donald nauczył się grać proste melodie na pianinie. Wykazywał lepszą koncentrację i wyraźniej reagował na otoczenie i inne osoby. Miewał niekiedy napady złości oraz wykazywał pewne niepokojące zachowania, przykładowo: stanie na stołach, wkładanie jedzenia we włosy, żucie papieru i wkładanie kluczy od domu do odpływu. Nauczył się piętnastu słów z encyklopedii i powtarzał je w kółko bez kontekstu. Nadal nie patrzył na ludzi podczas mówienia ani nie używał ekspresyjnych gestów. Komunikację ograniczał tylko do wyrażania potrzeb. Jego zainteresowanie rozpraszało się, gdy otrzymywał lub mówiono mu, to czego potrzebuje. Zainteresował się kategoryzowaniem filmów i numerów magazynu Time według daty publikacji, wykazując znikome zainteresowanie treścią[6].
Edukacja i dorosłe życie
[edytuj | edytuj kod]Zdiagnozowanie Donalda Tripletta doprowadziło do powstania złożonej historii spektrum autyzmu, z którą związane były liczne konflikty wśród badaczy tego zagadnienia[7].
Donald Triplett został zapisany do miejscowego gimnazjum, a w 1958 ukończył studia licencjackie z języka francuskiego w Millsaps College. Wrócił później do swojego rodzinnego miasta, gdzie pracował w banku należącym do jego rodziny. W wolnym czasie nauczył się prowadzić samochód i zaczął podróżować po świecie[2].
Mieszkał do swojej śmierci 15 czerwca 2023 w rodzinnym domu w Forest w stanie Missisipi[3].
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]Triplett został odszukany przez dziennikarzy Johna Donvana i Caren Zuckera, chcących poznać historię jego życia do napisania artykułu „Pierwsze dziecko autyzmu” w The Atlantic. Później jego historia została opisana w wydanej w 2016 r. książce pt. In a Different Key[3][4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Eric Lagatta, Mississippi man Donald Triplett, first person diagnosed with autism, dead at 89 [online], USA TODAY [dostęp 2023-06-19] (ang.).
- ↑ a b c d Donald Triplett, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- ↑ a b c Darla Atlas, Donald Triplett: Autism's First-Ever Patient, Now 82, 'Has Continued to Grow' [online], PEOPLE.com, 29 stycznia 2016 [dostęp 2022-03-21] (ang.).
- ↑ a b John Donvan, Caren Zucker, Autism’s First Child [online], The Atlantic, 30 sierpnia 2010 [dostęp 2022-03-21] (ang.).
- ↑ Jerome Groopman, ‘In a Different Key: The Story of Autism,’ by John Donvan and Caren Zucker, „The New York Times”, 26 stycznia 2016, ISSN 0362-4331 [dostęp 2022-03-21] (ang.).
- ↑ a b Leo Kanner, Autistic Disturbances Of Affective Contact, 1943.
- ↑ a b Donald Grey Triplett: The first boy diagnosed as autistic, „BBC News”, 21 stycznia 2016 [dostęp 2022-03-21] (ang.).
- ↑ Ewa Furgał, Neuroróżnorodni. Jak zmieniało się myślenie o autyzmie [online], Miesięcznik Znak, 25 lutego 2019 [dostęp 2022-03-21] (pol.).