Donata Dąbrowska
Donata Dąbrowska (ur. 4 kwietnia 1923 r. w Żołyni, zmarła 14 sierpnia 2015 w Krakowie) – polska chemiczka[1]. Opracowała receptury leków i technologie ich produkcji, m.in. wytwarzane do dzisiaj Aviomarin i syrop Guajazyl. Ma na koncie patenty i wynalazki[2]. W 2021 r. wygrała w plebiscycie krakowskiego oddziału Gazety Wyborczej na patronkę ławki na „Skwerze Praw Kobiet”[3] przy ul. Retoryka w Krakowie. Od 1984 r. adwentystka dnia siódmego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Dzieciństwo i młodość[edytuj | edytuj kod]
Donata Dąbrowska urodziła się w Żołyni (woj. podkarpackie). Była piątym i ostatnim dzieckiem Karoliny i Franciszka Dąbrowskiego – cenionego lokalnego rzeźbiarza[4][5][6]. Rodowa kamienica Dąbrowskich jest udostępniona dla zwiedzających[7].
Służba w AK[edytuj | edytuj kod]
Ze względu na wybuch wojny liceum ogólnokształcące ukończyła w podziemnym nauczaniu, egzamin dojrzałości zdając w 1943 roku przed tajną komisją egzaminacyjną w Łańcucie. W roku szkolnym 1943/44 sama prowadziła tajne komplety. Służyła w Armii Krajowej[8].
Życie w Krakowie[edytuj | edytuj kod]
Od 1945 r. związana z Krakowem. W 1951 r. ukończyła studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W tym samym roku rozpoczęła pracę w laboratorium naukowym Zakładów Farmaceutycznych Polfa Kraków. W 1957 r. rozpoczęła kolejną pracę w Spółdzielni Farmaceutycznej ESPEFA w Krakowie.
W 1969 r. wyszła za Jarosława Poucha. W 1984 r. ochrzciła się w Kościele Adwentystów Dnia Siódmego, stając się aktywistką zboru (parafii) przy ul. Lubelskiej 25. Pisała artykuły i wiersze do lokalnego pisma adwentystycznego, była członkiem rady zboru[2].
Zmarła w 2015 r., jej ciało spoczywa na Cmentarzu Rakowickim.
Patenty i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
Donata Dąbrowska uzyskała 6 patentów i 5 świadectw autorskich (w tym jeden w Wielkiej Brytanii). Jedno z odkryć Dąbrowskiej - dotyczące „sposobu wytwarzania związku 8-chloroteofiliny z 2-(benzhydroksy)-N, N-dwumetyloetyloaminą” – zostało opatentowane w 1959 r.[9] i umożliwiło produkcję wytarzanego do dzisiaj leku Aviomarin.
„Do ważniejszych osiągnięć mgr Donaty Dąbrowskiej-Pouch należy opracowanie 12 technologii różnych syntez, z których Aviomarin, Diprofilina i Teocardin są do dzisiaj produkowane w naszym Zakładzie” - napisał Zygmunt Zaczyński, główny technolog zakładu Polfa (Kraków, 14 czerwca 1978)[2].
W marcu 2021 r. Gazeta Wyborcza w Krakowie ogłosiła konkurs na nazwanie 10 ławeczek na Skwerze Praw Kobiet[10]. Na 60 propozycji zasłużonych kobiet oddano 7792 głosy. Wygrała Donata Dąbrowska, uzyskując 1365 głosów[3][11] stanowiących 17,5 proc. wszystkich oddanych[12]. Wyprzedziła takie postaci, jak Roma Cieśla (893 głosy), Maria Borucka-Arctowa (768 głosów), Róża Luksemburg (680 głosów), czy znajdujące są na dalszych pozycjach Kora, Wisława Szymborska czy Olga Boznańska.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2021-04-12].
- ↑ a b c Kim jest Donata Dąbrowska? - Adwentyści Kraków [online], 6 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-12] (pol.).
- ↑ a b Angelika Pitoń, Wyborcza.pl [online], 29 marca 2021 [dostęp 2021-04-12].
- ↑ Anna Tomczyk, Żołynia chce ocalić dom z pamiątkami po artystycznej rodzinie Dąbrowskich [online], TVP Rzeszów, 19 stycznia 2019 [dostęp 2021-04-12].
- ↑ Znani i mniej znani żołyńscy twórcy kultury, „Fakty i realia. Gazeta żołyńska”, Żołynia, luty 2017 [dostęp 2021-04-12].
- ↑ Donata Dąbrowska - duma Żołyni, "Fakty i Realia. Gazeta żołyńska", Żołynia, kwiecień 2021 [online].
- ↑ Kamienica rodziny Dąbrowskich w Żołyni [online], Żołynia | Szlak Ogrodów [dostęp 2021-04-12] (pol.).
- ↑ Donata Dąbrowska, Niewiele brakowało, a byłaby wpadka…, „Fakty i Realia. Gazeta żołyńska”, Żołynia, wrzesień 2010, s. 11-12 [dostęp 2021-04-12].
- ↑ Wiadomości Urzędu Patentowego 12p, 7/10 44373, „Wiadomości Urzędu Patentowego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”, Warszawa, styczeń 1961 [dostęp 2021-04-12].
- ↑ Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2021-04-12].
- ↑ Donata Wymiata!, "Fakty i Realia. Gazeta żołyńska", Żołynia, marzec 2021 [online].
- ↑ Żołynianka patronką ławeczki na krakowskim Skwerze Praw Kobiet [online], www.zolynia.pl [dostęp 2021-04-12] (pol.).