Dwór w Lipkowie
 nr rej. 1057/48
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1792 |
| Zniszczono |
1948, odbudowany 1957 |
| Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie gminy Stare Babice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu warszawskiego zachodniego  | |
 52°16′45,944″N 20°48′18,961″E/52,279429 20,805267
| |
Dwór w Lipkowie – klasycystyczny dwór położony we wsi Lipków w gminie Stare Babice w województwie mazowieckim, w pobliżu Puszczy Kampinoskiej i niedaleko drogi Warszawa – Sochaczew. Obecnie mieści się w nim plebania.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Dwór został zbudowany w 1792 roku przez Jakuba Paschalisa Jakubowicza, Ormianina przybyłego do Polski w latach 60. XVIII wieku z Tokatu w Poncie[1] i nobilitowanego przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego za pomnażanie pożytecznych rękodzieł. Autorem projektu był Hilary Szpilowski. Dwór jest budowlą parterową, nakrytą dachem mansardowym z bardzo szerokim ryzalitem na osi zwieńczonym trójkątnym naczółkiem i artykułowanym pilastrami. Naroża obiektu są boniowane. W okresie międzywojennym do budynku dobudowano kolumnowy portyk, który jednak zlikwidowano w trakcie odbudowy po wojnie.
W 1812 dwór stał się własnością najstarszego syna Jakuba Paschalisa Józefa Paschalisa Jakubowicza. Potem Lipków należał do rodzin Miecznikowskich, Worowskich, Młodzianowskich i od 1880 roku do Kazimierza Szetkiewicza, późniejszego teścia Henryka Sienkiewicza. W latach 1881–1883 Sienkiewicz wielokrotnie odwiedzał dwór w Lipkowie. Okolice dworu upamiętnił (podobno na prośbę swojej żony Maryni) w powieści Ogniem i mieczem. Tam odbył się pojedynek Jurka Bohuna z Michałem Wołodyjowskim[2]. Ksiądz Wacław Kurowski założył[kiedy?] we dworze prywatne muzeum historii Lipkowa i jego związków z Sienkiewiczem, jednak zawiesiło ono swoją działalność.
W 1909 roku jego właścicielem był Gustaw Daszkiewicz, następnie Ludwik Suwald. W latach 20. XX wieku majątek Lipków liczył 198 hektarów. Ostatnim właścicielem dworu był Jerzy Suwald. W czasie II wojny światowej obiekt zajmowało wojsko niemieckie, potem został znacjonalizowany.
W 1948 pracownicy PGR przypadkiem zaprószyli ogień wskutek wadliwie przeprowadzonych rur do piecyków węglowych i dwór spłonął. W 1956 roku miejscowa parafia św. Rocha rozpoczęła starania o uzyskanie spalonego dworu z przeznaczeniem na plebanię. W tej sprawie wystosowano nawet podanie do premiera Józefa Cyrankiewicza[3]. W 1957 roku Urząd do Spraw Wyznań zezwolił Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków na przekazanie parafii ruin dworu. W tym samym roku obiekt został odbudowany dzięki staraniom księdza kanonika Stefana Kowalczyka, proboszcza parafii NMP w Warszawie i księdza Wacława Kurowskiego.
Obok budynku znajduje się dawny park dworski i kościół św. Rocha, ufundowany w 1792 roku przez Paschalisa Jakubowicza również według projektu Hilarego Szpilowskiego.
Dwór w Lipkowie służył jako sceneria do kilku filmowych epizodów, m.in. w filmach: Odsiecz wiedeńska, Trzecia część nocy (1971), serial Polskie drogi (1975)[4], 07 zgłoś się, Katastrofa w Gibraltarze.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tokat, miasto w prowincji Pontos, państwa osmańskiego, ośrodek z bogatą tradycją produkcji tkanin
- ↑ Lot samolotem – o czym pamiętać? – Blog podróżniczy [online], www.zamczyska.pl [dostęp 2018-07-01] (pol.).
- ↑ 蜂の巣退治をするのであれば業者に任せるのが１番 [online], www.lipkow.net [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (jap.).
- ↑ Lipków - wielkie filmy w niewielkiej wiosce. polskanafilmowo.pl, 4 kwietnia 2012. [dostęp 2014-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 maja 2014)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Libicki, Marcin Libicki, Dwory i pałace wiejskie na Mazowszu, Warszawa 2009.