Juneteenth
Juneteenth (Juneteenth National Independence Day), Dzień Wyzwolenia[1] (od niewolnictwa) – oficjalne święto w USA, obchodzone 19 czerwca, upamiętniające zniesienie niewolnictwa w Stanach Zjednoczonych. Nazywane też Jubilee Day (Dzień Jubileuszowy)[2], Emancipation Day (Dzień Emancypacji)[3], Liberation Day (Dzień Wyzwolenia) i Freedom Day (Dzień Wolności). Od 2021 Juneteenth jest uznawane jako oficjalne święto stanowe. Społeczności afroamerykańskie i działacze społeczni w USA starają się o uznanie Juneteenth jako święta państwowego w całym kraju[4]. Etymologia nazwy święta to portmonteau, złożone z angielskich słów June (czerwiec) i nineteenth (dziewiętnasty).
Święto Juneteenth upamiętnia datę 19 czerwca roku 1865, tuż po zakończeniu wojny secesyjnej, kiedy generał armii unijnej Gordon Granger proklamował publicznie w mieście Galveston, że wszyscy niewolnicy w stanie Teksas są niniejszym oficjalnie wolni[5]. Zniesienie niewolnictwa w stanach konfederacyjnych zostało oficjalnie obwieszczone już w roku 1862 przez Proklamację Emancypacji prezydenta Abrahama Lincolna, która to proklamacja weszła w życie 1 stycznia 1863, zmieniając prawny status 3,5 miliona Afroamerykanów w stanach południowych z niewolników na wolnych. Mimo proklamacji, niewolnictwo było nadal legalne w stanach południowych do końca wojny, oraz legalne i praktykowane jeszcze w Delaware i Kentucky aż do 6 grudnia 1865, kiedy została ratyfikowana 13. poprawka do konstytucji USA, konstytucyjnie znosząca niewolnictwo oraz pracę przymusową w całym kraju[6].
Generał Granger odczytał Proklamację Emancypacji jako wojskowy rozkaz nr 3 na balkonie willi Ashton House, po czym uwolnieni ludzie w Galvestonie hucznie uczcili proklamację. Rok później, uwolnieni ludzie w całym Teksasie zaczęli obchodzić rocznicę jako Jubilee Day, dzień jubileuszowy albo Emancipation Day, dzień ich emancypacji. Z czasem, podczas wielkich kryzysów finansowych, nastąpiły fale wielkich migracji ludzi ze stanów południowych do zachodnich i północnych – gdzie teksascy Afroamerykanie przenieśli i rozpowszechnili tradycję obchodzenia święta Juneteenth, najczęściej wokół społeczności kościołów afroamerykańskich[7].
Obecnie święto Juneteenth jest obchodzone jako jednodniowy festiwal w USA, a także w amerykańskich terytoriach zamorskich i bazach wojskowych i w amerykańskich społecznościach emigracyjnych, np. w Paryżu. Do tradycji świątecznych Juneteenth należy publiczne odczytywanie Proklamacji Emancypacyjnej, wspólne śpiewanie, w tym hymnu „Lift Every Voice and Sing”, odczytywanie poezji twórców afroamerykańskich jak Maya Angelou, spektakle muzyczne, teatralne i historyczne, festiwale uliczne, rodeo, obieranie miss Juneteenth itp. Meksykańscy Mascogos, potomkowie tzw. Czarnych Seminoli, którzy zbiegli z amerykańskiego niewolnictwa w roku 1852 i osiedli w Coahuila, również obchodzą Juneteenth[8].
W roku 2020 Juneteenth nabrało specjalnego znaczenia w obliczu zabójstwa Georga Floyda przez policję, fali protestów w amerykańskich miastach i wsparcia dla ruchu społecznego Black Lives Matter. Protesty i wsparcie spowodowały, że w roku 2020 wiele amerykańskich instytucji i korporacji oficjalnie obchodzi Juneteenth z pracownikami, a niektóre z przedsiębiorstw i instytucji, w tym uniwersytety Harvard i Cornell, Twitter, Citigroup, Uber i Nike ogłosiło swe uznanie Juneteenth jako święta pracowniczego, czyli dnia opłaconego urlopu dla swych pracowników[9][10][11]. Korporacje Google i Apple dodały Juneteenth jako oficjalne święto amerykańskie w swoich kalendarzach Google i na Iphone.
Galeria Juneteenth[edytuj | edytuj kod]
-
Pomnik Juneteenth, Uwolniona kobieta -
Zespół muzyczny, Dzień Emancypacji 1900 -
Pomnik Juneteenth, Proklamacja Lincolna, Austen w Teksasie -
Dzień Emancypacji, Virginia 1905 -
Rozkaz nr 3.
Literatura[edytuj | edytuj kod]
- Days Of Jubilee: The End of Slavery in the United States – Patricia McKissack, Fredrick McKissack. Wyd. Scholastic Press, 2002
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Informacje ogólne. [w:] Stany Zjednoczone [on-line]. Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, 2023-06-01. [dostęp 2024-06-19]. (pol.).
- ↑ [1] NatGeo: What is Juneteenth – and what does it celebrate?
- ↑ [2] What to know about Juneteenth, the emancipation holiday.
- ↑ [3] What is Juneteenth and who has made it an official holiday?
- ↑ [4] Gates on PBS: What Is Juneteenth?
- ↑ [5] History.Com 13. poprawka.
- ↑ [6] Juneteenth Adds Continuity to Black Tradition.
- ↑ [7] Late to Freedom’s Party, Texans Spread Word of Black Holiday.
- ↑ Juneteenth, Uniwersytet Harvard.
- ↑ [8] Juneteenth, Uniwersytet Cornell.
- ↑ [9] Starting the trend for making Juneteenth a company holiday – CBS News.