Elżbieta Zofia Władykowa

Elżbieta Zofia Władykowa

Data i miejsce urodzenia	27 lutego 1937 Łódź
Data i miejsce śmierci	6 czerwca 2006 Łódź
Zawód, zajęcie	etnograf, starszy kustosz
Odznaczenia

Elżbieta Zofia Władykowa (ur. 27 lutego 1937 w Łodzi, zm. 6 czerwca 2006 tamże) – polska etnograf, starszy kustosz Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, kierownik Działu Kultur Miejskich w Zespole Etnograficznym.

Życiorys

Urodziła się w rodzinie inteligenckiej, była córką Kazimierza Kopczyńskiego i Zofii z Sulickich, miała starszego o 2 lata brata Janusza. W czasie wojny razem z rodzicami przebywała w rodowym majątku ziemskim matki we wsi Celigów w Rawskiem. Przeprowadzona w 1944 r. reforma rolna zmusiła ich do powrotu do Łodzi.

Szkołę podstawową ukończyła w 1951 r. W 1957 r. uzyskała maturę w XV Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym w Łodzi. W 1962 r. uzyskała tytuł magistra etnografii za pracę Rybołówstwo na jeziorze Łebskim, napisaną pod kierunkiem Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego. W 1977 r. ukończyła Podyplomowe Studium Muzeologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim.

W 1962 r. wyszła za mąż za Zbigniewa Władykę (1935–2002) – znanego artystę plastyka i rzeźbiarza. Ich córka, Zofia Władyka-Łuczak, również jest rzeźbiarką oraz nauczycielem akademickim.

E. Władykowa została pochowana w Łodzi, na cmentarzu komunalnym przy ul. Smutnej.

Działalność zawodowa

Przez 39 lat była związana z Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi. W 1961 r. została zatrudniona na stanowisku pracownika oświatowego. Po utworzeniu w 1966 r. samodzielnego Działu Naukowo-Oświatowego, pracowała w nim na stanowisku starszego asystenta, pełniąc jednocześnie funkcję zastępcy kierownika działu. W 1971 r. została kierownikiem powołanego z jej inicjatywy Działu Kultur Miejskich. W latach 1977–1986 była kuratorem Zespołu Działów Etnograficznych Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Z funkcji tej zrezygnowała na własną prośbę. W 1997 r. przeszła na emeryturę, ale do 2000 r. pracowała jeszcze na pół etatu i na umowę-zlecenie.

Od 1966 r. była członkiem łódzkiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.

Dużą wagę przywiązywała do działalności dydaktycznej Muzeum: oprowadzała wycieczki szkolne po wystawach, prowadziła lekcje muzealne. W 1968 r. razem z Teresą Łaszczewską organizowała cykliczne zajęcia w Pracowni Krajoznawczo-Turystycznej Pałacu Młodzieży im. J. Tuwima w Łodzi. Ponadto we współpracy z kuratorium łódzkiego okręgu szkolnego organizowała w różnych regionach Polski (Sieradzkie, Kurpie, Kaszuby) letnie, etnograficzne obozy wędrowne dla uczniów szkół ponadpodstawowych.

Dla Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi zgromadziła prawie 2 tys. eksponatów. Ich tematyka związana jest z trzema głównymi obszarami zainteresowań badawczych E. Władykowej: rybołówstwo śródlądowe, jeziorne i morskie przybrzeżne na Kaszubach, kultura robotnicza i drobnomieszczańska Łodzi do 1939 r., sztuka nieprofesjonalna i amatorska twórców z województwa łódzkiego.

Opracowała scenariusze wystaw, m.in.:

• „Polska tkanina ludowa” (1970) – pierwsza samodzielna wystawa

• „Sztuka ludowa i robotnicza miejskiego województwa łódzkiego” (1977)
• „Dział Kultur Miejskich na wystawie jubileuszowej 50 lat Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi” (1981)
• „Nowe nabytki w 1981 r. Działu Kultur Miejskich” (1982)
• „Nowe nabytki z lat 1982–1983 Działu Kultur Miejskich” (1984)
• „Łódź w twórczości plastyków amatorów”
• „Łódź w linorytach Filipskiego”.

Brała udział w organizacji wielu konkursów związanych z kulturą robotniczą, m.in.:

• „Folklor robotniczy Łodzi” (1972–1973)
• „Dawna i nowa Łódź w fotografii" (1976)
• „Co wiesz o Bałutach?” w ramach „Majówki na Julianowie”, zorganizowanej przez Wydział Oświaty Wychowania i Kultury Urzędu Dzielnicowego Łódź Bałuty (1976)
• „Współczesna sztuka ludowa i robotnicza miejskiego województwa łódzkiego – sztuka ludowa i amatorska” pod patronatem Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Miasta Łodzi (1977)
• konkursy i koncerty łódzkich kapel podwórkowych
• przeglądy filmowe we współpracy z PTL-em i Katedrą Etnografii Uniwersytetu Łódzkiego.

Odznaczenia

Otrzymała kilka odznaczeń państwowych:

• Srebrny Krzyż Zasługi (1979)
• odznakę „Za opiekę nad zabytkami” (1981)
• odznakę „Zasłużony Działacz Kultury” (1982)
• Medal 40-lecia PRL (1985)
• Złoty Krzyż Zasługi (1986).

Publikacje

• Ludowe przepowiednie pogody. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna”, 1965, nr 9, s. 175–181.
• Zakupy eksponatów etnograficznych na Kaszubach. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna”, 1967, nr 11, s. 251–255.
• Młodzieżowe obozy etnograficzne w 1967 r. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna”, 1969, nr 13, s. 211–212.
• Konkurs młodzieżowy pt. „Co wiesz o Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi i muzeach regionalnych naszego województwa”. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna”, 1970, nr 14, s. 219.
• Młodzieżowy obóz wędrowny na Kaszubach w 1968 r. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna”, 1970, nr 14, s. 218.
• Różdżkarstwo. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna”, 1972, nr 16, s. 155–159.
• Problematyka badań etnograficznych nad kulturą robotniczą Łodzi z uwzględnieniem potrzeb muzealnych. „Łódzkie Studia Etnograficzne”, 1973, t. 15, s. 111–116.
• Mieszkania łódzkich robotników. [W:] Folklor robotniczej Łodzi. Pokłosie konkursu. Red. B. Kopczyńska-Jaworska, J. Kucharska, J. P. Dekowski. Wrocław, 1976, s. 13–29.
• Działalność zespołu etnograficznego Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi (1973–1979). „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna”, 1980, nr 21, s. 187–196.
• Twórczość niedzielna. „Z Otchłani Wieków: pismo poświęcone pradziejom Polski”, 1981, nr 1–2, t. 47, s. 72–73.
• Malarstwo Stanisława i Cecylii Jastrzębskich – nieprofesjonalnych twórców łódzkich. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna”, 1991/1995, nr 30, s. 73–88.

Bibliografia

• Dekowski Jan Piotr, Noty biograficzne pracowników łódzkiego ośrodka etnograficznego. „Łódzkie Studia Etnograficzne”, 1975, t. 17, s. 19–58.
• Łaszczewska Teresa, 50 lat Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. „Lud”, 1981, t. 65, s. 356–365 http://www.cyfrowaetnografia.pl/dlibra/publication?id=1802&from= &dirids=1&tab=1&lp=2&QI= [ostatni dostęp: listopad 2019].
• Mironiuk-Nikolska Alicja, Barbara Maria Kaznowska-Jarecka. https://web.archive.org/web/20160206122848/http://www.batalionakbarbara.pl/barbara-maria-kaznowska-jarecka.html [ostatni dostęp: listopad 2019].
• Nowosz Witold, AD MEMORIAM Elżbieta Zofia Władykowa 1937–2006. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna”, 2008, nr 34, s. 353–359.
• Nowosz Witold, Zawiejska Ewa, Elżbieta Zofia Władykowa. [W:] Etnografowie i ludoznawcy polscy: sylwetki, szkice biograficzne. T. 3. Red. E. Fryś-Pietraszkowa, A. Spiss. Wrocław–Kraków, 2010, s. 248–253.
• Stawarz Andrzej, Folklor robotniczej Łodzi. Pokłosie konkursu, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 1976. „Etnografia Polska”, 1978, t. 22, z. 1, s. 239–243 http://cyfrowaetnografia.pl/Content/858/Strony%20od%20EP_XXII_z1-14- recenzje.pdf Biblioteka cyfrowa CIA [dostęp: 2019-12-19].
• http://www.maie.lodz.pl/pl/dzialy/dzial-naukowooswiatowy/ [2019-12-19].
• http://www.maie.lodz.pl/pl/dzialy/zespol-dzialow-etnograficznych/dzial-kultur- miejskich/ [2019-12-19].
• Historia [dostęp: 2019-12-19].