Eliaszówka (szczyt)
| ||
 Eliaszówka. Widok z Hurcałek | ||
| Państwo |  Polska Słowacja
| |
| Położenie | Powiat Lubowla | |
| Pasmo | Ľubovnianska vrchovina, Karpaty | |
| Wysokość | 1023 m n.p.m. | |
| Wybitność | 130[1] m | |
Położenie na mapie Beskidu Sądeckiego   Eliaszówka | ||
 49°24′03,5″N 20°38′32,6″E/49,400972 20,642389
| ||
Eliaszówka (słow. Eliášovka, dawniej też Heliášovka; 1023 m) – szczyt położony w Beskidzie Sądeckim, w Górach Lubowelskich, na granicy polsko-słowackiej[2]. Jest najwyższym szczytem Gór Lubowelskich (słow. Ľubovnianska vrchovina)[3].
Spis treści
Topografia[edytuj | edytuj kod]
Znajduje się w grzbiecie łączącym Wielkiego Rogacza (1182 m) przez Gromadzką Przełęcz (938 m) i Okrúhlę (958 m) z Eliaszówką. Eliaszówka jest szczytem zwornikowym – oprócz grzbietu łączącego ją z Wielkim Rogaczem odbiegają od niej jeszcze dwa inne grzbiety. Jeden z nich biegnie w północno-wschodnim kierunku poprzez Świni Groń do Karczmarskiej Góry. Grzbietem tym prowadzi granica polsko-słowacka. Drugi biegnie nadal w południowo-wschodnim kierunku w głąb Słowacji, w Góry Lubowelskie. Stoki północne opadają w stronę doliny potoku Czercz, zachodnie – po stronie słowackiej – do doliny Wielkiego Lipnika, natomiast ze stoku południowo-wschodniego początek bierze również słowacki potok Eliaszówka (Eliášovka)[4].
Opis szczytu[edytuj | edytuj kod]
Na północno-wschodnim stoku usytuowany jest ośrodek narciarski Sucha Dolina, jeden z większych w regionie, zaś na południowym zboczu, na polanie Zvir w łemkowskiej wsi Litmanowa, znajduje się Sanktuarium Matki Boskiej Litmanowskiej będące celem licznych pielgrzymek. Tutaj w niedużej szopie pasterskiej, w latach 1990-1995, 13-letniej Katce i 12-letniej Ivetce miała ukazywać się Matka Boska[2].
Z Polski na szczyt prowadzą szlaki turystyczne różnego typu, ale można się tam dostać także z drugiej strony granicy. Mimo braku szlaków, ze względu na brak prawnej ochrony przyrody, wejście jest dozwolone. Do 21 grudnia 2007 r. funkcjonowało tutaj turystyczne przejście graniczne Eliaszówka-Eliášovka[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Dawniej stoki Eliaszówki były znacznie bardziej bezleśne, trawiaste i służyły jako wielkie pastwisko. Widoki z Eliaszówki były też znacznie bardziej rozległe. Obecnie wierzchołek Eliaszówki zarósł już lasem i jest nieciekawy, pozbawiony widoków. Widoki są jeszcze ze szlaku turystycznego na podejściu pod Eliaszówkę z Piwnicznej-Zdroju[2]. Sporo polan istnieje jeszcze na słowackich stokach Eliaszówki, ale i one stopniowo zarastają lasem[5].
W czasie II wojny światowej okolice Eliaszówki były popularnym miejscem przekraczania granicy przez kurierów. Było to kontynuowane również po wojnie. W grudniu 1983 polscy wopiści ujęli tutaj trzech młodych Słowaków przemycających w plecakach z Polski wydawnictwa religijne, których drukowanie i posiadanie na Słowacji było zabronione. Spędzili w polskich aresztach 6 miesięcy, a potem w słowackim więzieniu 14 miesięcy[2].
Dla zwiększenia atrakcyjności turystycznej szczytu powstała na nim 20-metrowa wieża widokowa, zadaszona altana, miejsce na ognisko i kolarski tor przeszkód[6].
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
pieszy: Obidza – Gromadzka Przełęcz – Górne Stacje – Eliaszówka – Piwniczna-Zdrój:
- z Gromadzkiej Przełęczy 0.45 h (↓ 0.40 h)
- z Piwnicznej 2 h (↓ 1.30 h)
pieszy: Vabec – Čierťaž – Medvedelica – Eliaszówka
rowerowy: Sucha Dolina – Obidza – Gromadzka Przełęcz – Górne Stacje – Eliaszówka – Piwniczna-Zdrój
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Analiza wybitności polskich szczytów w Karpatach.
- ↑ a b c d e Bogdan Mościcki: Beskid Sądecki i Małe Pieniny. Pruszków: Oficyna Wyd. „Rewasz”, 2007. ISBN 978-83-89188-65-6.
- ↑ Daniel Kollár, Jan Lacika: Pieniny. Spisz północny i Szarysz. Bratislava: Dajama, 2007. ISBN 978-80-89226-19-1.
- ↑ Beskid Sądecki. Mapa turystyczna 1:50 000. Kraków: Wyd. Kartograficzne Compass, 2007. ISBN 978-83-89165-64-0.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2012-01-10].
- ↑ Wieża widokowa na Eliaszówce. [dostęp 2016-08-14].
Panorama widokowa[edytuj | edytuj kod]
