Dzwonkówka dwubarwna
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka dwubarwna |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma dichroum (Pers.) P. Kumm. Führ. Pilzk. (Zerbst): 97 (1871) | |
Dzwonkówka dwubarwna (Entoloma dichroum (Pers.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1801 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus dichrous. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. Paul Kummer[1].
- Agaricus dichrous Pers. 1801
- Entoloma dichroum var. corsicum (Romagn.) Courtec. 2008
- Entoloma dichroum (Pers.) P. Kumm. 1871 var. dichroum
- Entoloma dichroum var. leptosporum E. Ludw. & Noordel. 2007
- Leptonia dichroa (Pers.) P.D. Orton 1991
- Rhodophyllus dichrous (Pers.) Quél. 1886
- Rhodophyllus dichrous var. corsicus Romagn. 1976
- Rhodophyllus dichrous (Pers.) Quél. 1886 var. dichrous
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. Stanisław Chełchowski w 1878 r. opisywał ten gatunek pod nazwą wieruszka dwubarwna[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 0,7-5,5 cm, początkowo stożkowaty, potem wypukły, w końcu płaskowypukły z garbem lub bez, nigdy jednak nie staje się wklęsły. Jest niehigrofaniczny, w stanie wilgotnym bez prześwitujących blaszek. Początkowo włóknisty, na środku chropowaty lub ziarenkowaty, potem na całej powierzchni łuseczkowaty. Barwa początkowo brązowo-fioletowa, potem w kolorze sepii lub różowo-brązowym z fioletowym odcieniem[4].
W liczbie około 25, z międzyblaszkami (l = 1-3), średniogęste, wąsko przyrośnięte, początkowo trójkątne i białe, potem wybrzuszone i różowe, w końcu różowo-brązowe[4].
Wysokość 2-6 cm, grubość 2-5 mm, kształt cylindryczny, nieco poszerzający się ku podstawie, początkowo pełny, potem pusty w środku. Powierzchnia gładka, o barwie od bardzo ciemno-szaro-niebieskiej do błękitno-niebieskiej, u podstawy biała[4].
Tej samej barwy co powierzchnia, tylko w środku jaśniejszy. Bez zapachu, o nieokreślonym smaku[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki w widoku z boku wielokątne, o dość ostrych kątach, nieco grubościenne. Mają wymiary (7,0-) 7,5-9,5 (-10,5) × 7,0-10,0 μm. Podstawki 4–zarodnikowe, ze sprzążkami, o rozmiarach 27-50 × 7-15 μm. Pomiędzy podstawkami nieregularnie cylindryczne, zagięte, czasami septowane cheilocystydy o wymiarach 20-42 × 5-16 (-25) μm. Strzępki w skórce ułożone promieniście, cylindryczne, o szerokości do 20 μm, na końcach maczugowato nabrzmiałe do rozmiarów 35-100 × 20-42 μm. Wewnątrz komórek skórki i górnej warstwy tramy obficie występuje brązowawy pigment. Sprzążki występują we wszystkich strzępkach[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje głównie w Europie. Poza nią opisano występowanie tego gatunku tylko w Japonii[5]. Jest bardzo rzadki[4]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 2 stanowiska, obydwa dawne (Międzyrzec Podlaski, 1895 r. i Kotlina Rabczańska, 1932 r.). Według W. Wojewody jest to gatunek w Polsce wymarły[3], w internetowym atlasie roślin podane jest jednak jego nowe stanowisko i gatunek ten zaliczony jest w nim do rejestru gatunków rzadkich i chronionych[6].
Saprotrof występujący pojedynczo lub w grupach, w lasach, na ziemi[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Charakterystycznymi cechami dzwonkówki dwubarwnej są: gładki trzon, silnie kanciaste zarodniki i wyłącznie wewnątrzkomórkowy pigment. Entoloma tjallingiorum różni się kolorem, pokrojem, cienkościennymi, tępo rozwidlonymi zarodnikami oraz inkrustacją pigmentu w skórce i tramie. Entoloma callichroum różni się między innymi różowawo-fioletowym kapeluszem. Wśród występujących w Polsce dzwonkówek podobna jest dzwonkówka fioletowawa (Entoloma euchroum), ale ma kapelusz i blaszki fioletowe[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Mycobank. Entoloma dichroum. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-12-10].
- ↑ Nowe stanowiska dzwonkówki dwubarwnej w Polsce. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).
- ↑ Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.