Dzwonkówka owłosiona
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka owłosiona |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma dysthaloides Noordel. Persoonia 10(2): 219 (1979) | |
Dzwonkówka owłosiona (Entoloma dysthaloides Noordel.) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Synonim: Entoloma hirtum var. dysthaloides (Noordel.) Krieglst. 2003[2].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 3–15 mm, w młodych owocnikach stożkowato-dzwonkowaty, potem dzwonkowaty, w końcu wypukły. Brzeg prosty. Jest słabo niehigrofaniczny, w stanie wilgotnym od prześwitujących blaszek prążkowany do 1/2 promienia. Powierzchnia matowa, początkowo przylegająco włóknisto-łuseczkowata, z czasem białawe włókienka i łuski stają się odstające. Barwa od ciemnobrązowej do czarnobrązowej lub szarawa ze słabym winno-czerwonym odcieniem[4].
W liczbie 15–24, z międzyblaszkami (l = 1–3), średniogęste, przyrośnięte lub zbiegające, wybrzuszone, brązowo-szare z różowym odcieniem, czasami ciemniejsze od kapelusza. Ostrza poszarpane, tej samej barwy[5].
Wysokość 15–60 mm, grubość 0,5–2 mm, cylindryczny, czasami giętki i nitkowaty o takiej barwie jak kapelusz, lub nieco jaśniejszy[5]. Początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia brązowoszara, gęsto pokryta dwoma rodzajami włosków, ułożonymi podłużnie długimi, srebrzystymi i krótkimi, odstającymi, brązowymi. Podstawa pokryta odstającymi, brązowordzawymi łuskami[4].
O barwie od bladej do ciemnobrązowej, czasem z szarym odcieniem. W kapeluszu błoniasty, w trzonie łykowaty. Bez wyraźnego zapachu i smaku[5].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki w widoku z boku wielokątne, o dość ostrych kątach i bladobrązowych ścianach. Mają wymiary 10,5–13,5 (–15,0) × 7,0–8,0 (-8,5) μm. Podstawki 4–zarodnikowe, ze sprzążkami, o rozmiarach 40–54 × 14–19 μm. Pomiędzy podstawkami nieregularnie cylindryczne, zagięte, czasami septowane cheilocystydy o wymiarach 26–60 × 15–28 μm, wąsko lub szeroko maczugowate, prawie cylindryczne lub jajowate, o zaokrąglonym lub tępym wierzchołku. Strzępki w skórce ułożone promieniście, wieloprzegrodowe, cylindryczne, stopniowo zwężające się ku końcom. Mają długość 25–110 μm, szerokość 10–36 μm u podstawy i 7–11 μm na wierzchołkach. Skórka trzonu zbudowana ze strzępek o grubości 4,5–10 μm zebranych w pęczki o długości do 400 μm. Grubo inkrustowany pigment występuje w skórce i tramie trzonu, kapelusza i blaszek. We wszystkich strzępkach brak sprzążek[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Europie i Ameryce Północnej[4]. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony – od Hiszpanii po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego. Brak go w Anglii i Islandii[6]. Według niektórych źródeł nie jest rzadki[5]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano tylko jedno stanowisko (Zawoja, 1993 r.)[3]. W internetowym atlasie roślin podane jest jednak jego nowe stanowisko i gatunek ten zaliczony jest w nim do rejestru gatunków zagrożonych i chronionych[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Holandii, Norwegii[3].
Rośnie na ziemi w wilgotnych i cienistych miejscach, szczególnie w bagiennych olsach. Owocniki pojawiają się pojedynczo lub w grupach od lata do jesieni[5].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Charakterystyczne cechy dzwonkówki owłosionej to owłosienie owocników różnorodnymi, inkrustowanymi włoskami i łuskami oraz drobne zarodniki. Entoloma dysthales ma dużo większe zarodniki, a Entoloma hirtum ma popielate owocniki, inaczej zbudowane włoski na trzonie, poza tym występuje na innych siedliskach. Entoloma romagnesii ma mniejsze, słabiej kątowe i bardziej cienkościenne zarodniki. Dzwonkówka oprószona (Entoloma pulvereum) ma masywniejsze, jaśniejsze owocniki z czerwonawymi włosami trzonu i mniejsze, słabiej kątowe i bardziej cienkościenne zarodniki[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2018-12-11]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-11]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Machiel E. Noordeloos. Entoloma s.l. Fungi Europaei 5, 1992
- ↑ a b c d e f Mycobank. Entoloma dysthaloides. [dostęp 2018-12-11]. (ang.).
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-12-10].
- ↑ Nowe stanowiska dzwonkówki owłosionej w Polsce. [dostęp 2018-12-11]. (ang.).