Dzwonkówka niebieskostopa
_Noordel_660288.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka niebieskostopa |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma incarnatofuscescens (Britzelm.) Noordel. Persoonia 12(4): 461 (1985) | |
_Noordel_660287.jpg)
Dzwonkówka niebieskostopa (Entoloma incarnatofuscescens (Britzelm.) Noordel.) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1894 r. Max Britzelmayr nadając mu nazwę Agaricus incarnatofuscescens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Machiel Evert Noordeloos w 1985 r.[1]
- Agaricus incarnatofuscescens Britzelm. 1894
- Entoloma incarnatofuscescens var. cystidiatum Noordel. & Hauskn. 1998)
- Entoloma incarnatofuscescens (Britzelm.) Noordel. 1985 var. incarnatofuscescens
- Entoloma leptonipes (Kühner & Romagn.) M.M. Moser 1978
- Leptonia incarnatofuscescens (Britzelm.) Sacc. 1895
- Leptonia leptonipes (Kühner & Romagn.) P.D. Orton 1960
- Omphaliopsis leptonipes (Kühner & Romagn.) P.D. Orton 1991
- Rhodophyllus leptonipes Kühner & Romagn. 1954
Nazwę zwyczajową zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 5–35 mm, początkowo wypukły, wkrótce jednak rozpostarty z wklęśnięciem na środku, w końcu pępówkowaty, czasami (rzadko) z niewielkim garbkiem na środku. Brzeg młodych owocników lekko podwinięty, potem prosty. Jest higrofaniczny. W stanie wilgotnym przeźroczysty i prążkowany do 1/2 lub 3/4 promienia, o barwie od brązowej do czerwono-brązowej, często z fioletowym lub liliowym połyskiem, zwykle przy brzegu jaśniejszy. W stanie suchym szarobrązowy, z drobnymi łuseczkami na środku, w kierunku brzegu przechodzącymi we włókienka, czasami cały przylegająco łuseczkowaty. Starsze okazy nagie[4].
W liczbie 10–30, z międzyblaszkami (l = 1–3), średniogęste lub gęste, przyrośnięte lub zbiegające z ząbkiem, z czasem coraz bardziej zbiegające, trójkątne lub łukowate, rzadko brzuchate, w końcu poszarpane. Początkowo bladoszare, potem brązowawo-różowe. Ostrza tej samej barwy, rzadko ciemniejsze[4].
Wysokość 15–60 mm, grubość 1–2 mm, cylindryczny, czasami nieco rozszerzający się w kierunku podstawy, początkowo pełny, potem pusty. U młodych owocników niebieskoszary lub stalowo-niebieski z rozproszonymi podłużnymi włókienkami, z wiekiem blaknie i staje się brązowy i gładki[4].
Jasny, w kapeluszu ma barwę od brązowawej do białej, w skórce trzonu niebiesko-szarą. Bez smaku i zapachu, lub o nieco mączno-zjełczałym[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki w widoku z boku w zarysie elipsoidalne, kanciaste, 5–7-kątowe, o wymiarach 8–11 × 6–9 μm. Podstawki 25–43 × 7,5–14 μm, 4–zarodnikowe, czasami 2-zarodnikowe, ze sprzążkami. Brak cystyd. Komórki skórki o cylindrycznych lub napęczniałych strzępkach o szerokości 10-20 μm z końcowymi maczugowatymi elementami o szerokości do 30 μm. Zawierają wewnątrzkomórkowy pigment. W strzępkach skórki brązowy pigment wewnątrzkomórkowy, w tramie pod skórką bladożółty, czasami drobno inkrustowany. Brak błyszczących granulek w tramie. We wszystkich częściach owocnika strzępki ze sprzążkami[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Dzwonkówka niebieskostopa występuje tylko w kilku krajach Europy[5]. Jest rzadka[4]. W Polsce jej rozprzestrzenienie i częstość występowania nie są znane. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano tylko jedno stanowisko (Góry Świętokrzyskie, 1998 r.)[3]. Później znaleziono kilkanaście owocników na zboczach Mandżohy koło Pacławia[6]. Nowsze stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Dzwonkówka niebieskostopa jest w nim zaliczona do grzybów chronionych i zagrożonych[7].
Owocniki wyrastają od lipca do września w lesie na gliniastej, gołej ziemi, także w ogrodach na miejscach bogatych w próchnicę[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Dzwonkówka niebieskostopa jest łatwa do odróżnienia od innych dzwonkówek, jest bowiem jednym z nielicznych ich gatunków o niebieskim trzonie, ponadto ma pępówkowaty kształt owocnika i brązowy kapeluszu. Również jej występowanie na gołych glebach jest dość charakterystyczne. Mikroskopowo odróżnia się drobno inkrustowanymi strzępkami w skórce i tramie[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2018-12-15]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-15]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Flora Agaricina Neerlandica. Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1: Entolomataceae. 1988, 1:1-192
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-12-13].
- ↑ Projektowany Turnicki Park Narodowy. [dostęp 2018-12-16].
- ↑ Nowe stanowiska dzwonkówki niebieskostopej w Polsce. [dostęp 2018-12-15]. (ang.).
- ↑ M.E. Noordeloos. Entoloma s.l., Fungi Europaei. 1992, 5:1, s.590