Dzwonkówka szarobrązowa
,_to_serve_as_an_atlas_to_the_%22Handbook_of_British_Fungi%22_(Pl._353)_(8722249621).jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka szarobrązowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma lampropus (Fr.) Hesler Beih. Nova Hedwigia 23: 154 (1967) | |
Dzwonkówka szarobrązowa, wieruszka szarobrązowa (Entoloma lampropus (Fr.) Hesler) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1815 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus lampropus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Lexemuel Ray Hesler w 1967 r.[1]
- Agaricus lampropus Fr. 1815
- Entoloma lampropus (Fr.) Hesler 1967 var. lampropus
- Entoloma lampropus var. monticola Noordel. 2004
- Hyporrhodius lampropus (Fr.) Henn. 1898
- Leptonia lampropus (Fr.) Quél. 1872
- Leptonia lampropus (Fr.) Quél. 1872 subsp. lampropus
- Leptonia lampropus (Fr.) Quél. 1872 var. lampropus
- Rhodophyllus lampropus (Fr.) Quél. 1886
Nazwę zwyczajową zaproponował Władysław Wojewoda w 1999 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 1–4 cm, początkowo stożkowaty, lub półkulisty, potem wypukły, rzadko z garbkiem lub lejkowaty. Brzeg młodych owocników lekko podwinięty, potem prosty. Jest niehigrofaniczny, w stanie wilgotnym nieprzeźroczysty i nieprążkowany. Barwa ciemnobrązowa do prawie czarnej, szczególnie na środku, Powierzchnia promieniście włókienkowato-łuseczkowata, o łuseczkach przylegających (na brzegu) do sterczących (na środku)[4].
Średnio gęste, przyrośnięte lub wykrojone, poszarpane, brzuchate. Początkowo jasnoszare lub brązowe, potem z różowym odcieniem. Ostrza tej samej barwy[4].
Wysokość 4–8 cm, grubość 1–5 mm, cylindryczny lub nieco spłaszczony, czasami rozszerzający się ku podstawie. W górnej części białawy, poza tym stalowo-niebieski, podłużnie prążkowany ciemnoniebieskimi włókienkami. Podstawa biało filcowata[4].
Bez wyraźnego zapachu i smaku[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki w widoku z boku izometryczne, 6–9-kątne, o wymiarach 8,5–11,5 × 6,0–8,5 μm. Podstawki 4–zarodnikowe ze sprzążkami. Cystyd brak. Komórki skórki cylindryczne, o szerokości 2,5–15 μm z maczugowatymi elementami końcowymi o szerokości do 20 μm. Komórki skórki cylindryczne, nabrzmiałe, o szerokości 5–20 μm z rozszerzonymi elementami końcowymi o szerokości do 30 μm. Strzępki ze sprzążkami[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Dzwonkówka szarobrązowa jest szeroko rozprzestrzeniona w północnej i zachodniej Europie, ale rzadka[4]. W Polsce również jest rzadka. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano na terenie Polski 6 stanowisk[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony na wymarcie, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[5]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech i Danii[3].
Owocniki pojawiają się od sierpnia do października pojedynczo lub w grupkach na ziemi w trawiastych miejscach, na naturalnych murawach, drogach, w lasach iglastych i liściastych, a także na terenach otwartych. Preferuje podłoże wapienne[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2018-12-18]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-18]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g M.E. Noordeloos, M.E. Entoloma s.l., Fungi Europaei. 1992, 5:1-760, s. 440
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.