Euterpa warzywna
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
euterpa warzywna | ||
Nazwa systematyczna | |||
Euterpe oleracea Mart. | |||
Synonimy | |||
|
Euterpa warzywna, warzywnia warzywna (Euterpe oleracea) – gatunek z rodziny arekowatych (palm). Pochodzi z terenów tropikalnych Ameryki Południowej, ale został szeroko rozprzestrzeniony w strefie międzyzwrotnikowej na całym świecie.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Drzewo dorastające do 15 m wysokości. Długie liście do 3,5 m długości skupione są na szczycie pnia. Kwiatostan rozgałęziony, obupłciowy. Kwiaty gęste o białym kielichu i czerwonej koronie. Owocem jest kulista, jednonasienna, włóknista jagoda w kolorze ciemnofioletowym.
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Szczyty pędu oraz młode części kwiatostanu są spożywane jako jarzyna, niekiedy używane do wyrobu przetworów marynowanych lub solonych.
Owoce (portugal. açaí, ang. acai berries) – podobne z wyglądu do winogron, lecz mniejsze – zawierają pojedynczą dużą pestkę (7–10 mm średnicy) i bardzo niewiele miąższu. Drzewo rodzi je dwa razy rocznie w kilku, a nawet kilkunastu gronach, zawierających od 500 do 900 jagód.
Miąższ jest wykorzystywany w tradycyjnej kuchni brazylijskiej. W Amazonii jest wręcz podstawą diety mieszkańców dżungli, stanowiąc wagowo do 42% ogółu pożywienia[3].
W położonym na północy stanie Pará miąższ jest zwykle podawany z tapioką i – w zależności od regionu – solony bądź słodzony cukrem lub miodem (sam nie jest słodki, posiada jednak wyróżniający te owoce aromat). W południowej Brazylii spożywa się go na zimno, najczęściej z granolą, a potrawa ta nosi nazwę „açaí na tigela”. Wykorzystuje się miąższ również do produkcji lodów i napojów. Sok wyciśnięty z miąższu używany jest również do produkcji napojów alkoholowych[4]. Od lat dziewięćdziesiątych XX wieku sok i koncentraty stały się popularnie na całym świecie, zwłaszcza w USA.
W maju 2009 roku Agencja Bloomberg alarmowała, że rosnąca popularność soku z tych owoców w Stanach Zjednoczonych „pozbawia mieszkańców dżungli brazylijskiej bogatego w proteiny pożywienia, które od pokoleń jest podstawą ich diety”[5]. Sok i suplementy z tej rośliny reklamowane są jako środki odchudzające, jednakże brak jest rzetelnych badań, sugerujących ich skuteczność w jakiejkolwiek przypadłości[6][7].
Ponieważ owoce zawierają duże ilości manganu, suplementy mogą zmniejszać przyswajanie żelaza z diety[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-01] (ang.).
- ↑ R. Murrieta, D.L. Dufour, A.D. Siqueira: Food consumption and subsistence in three Caboclo populations on Marajo Island, Amazonia, Brazil, „Human Ecology” 27/1999, ss.455–475
- ↑ Acai Berry Liquor. [dostęp 2010-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-19)].
- ↑ Adriana Brasileiro: ‘Superfood’ Promoted on Oprah’s Site Robs Amazon Poor of Staple. Bloomberg, 14.05.2009. [dostęp 2010-09-16]. (ang.).
- ↑ Acai | NCCIH [online], NCCIH [dostęp 2017-02-08] (ang.).
- ↑ Michael Heinrich , Tasleem Dhanji , Ivan Casselman , Açai (Euterpe oleracea Mart.)–A phytochemical and pharmacological assessment of the species’ health claims, „Phytochemistry Letters”, 4 (1), 2011, s. 10–21, DOI: 10.1016/j.phytol.2010.11.005 [dostęp 2017-02-08] .
- ↑ Sarah E. Edwards i inni, Phytopharmacy: An Evidence-Based Guide to Herbal Medicinal Products, John Wiley & Sons, 17 lutego 2015, ISBN 978-1-118-54355-9 [dostęp 2017-02-08] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.