Franciszek Jarecki

Franciszek Jarecki
	podporucznik
Data i miejsce urodzenia	07 wrzesień 1931 ; Gdów, woj. krakowskie
Data i miejsce śmierci	24 października 2010 ; Erie, Pensylwania
	Przebieg służby
Lata służby	1946–1953
Siły zbrojne	Ludowe Wojsko Polskie

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 17 paź 2013, była oparta na tej wersji.

Porucznik Franciszek Jarecki (ur. 1931 w Gdowie, zm. 24 października 2010 w Erie, stan Pensylvania, USA) – polski pilot służący w Polskich Siłach Powietrznych w latach 50. Wsławił się brawurową ucieczką ze Słupska na wyspę Bornholm w 1953 r. samolotem LiM-2 (MiG-15bis).

Jarecki urodził się we wrześniu 1931 roku w Gdowie koło Krakowa, następnie rodzina przeniosła się do Stanisławowa, gdzie ojciec dostał przydział oficerski. Po zakończeniu II wojny światowej w wyniku zmiany granic Franciszek z matką (ojciec poległ w 1939 roku) przenieśli się do Bytomia. W 1946 roku zapisał się na kurs szybowcowy, a cztery lata później wstąpił do dęblińskiej Szkoły Orląt, którą ukończył jako prymus. W 1952 roku został przeniesiony do 31. Pułku Myśliwskiego z Bemowa, a w listopadzie tego samego roku do 28. Pułku Myśliwskiego w Redzikowie. Latał tam na budowanych z licencji samolotach LiM-1 i LiM-2 – w owym czasie jednych z najlepszych samolotów myśliwskich radzieckiej produkcji – i MiG-15^[1].

Rankiem 5 marca 1953 roku, w dniu śmierci Stalina, Jarecki podjął próbę ucieczki na Bornholm. Gdy brał udział w ćwiczeniach w patrolu dwóch MiG-15 wykorzystując chmury odbił od formacji, odrzucił dodatkowe zbiorniki paliwa by pozbawić samolot dodatkowego oporu i zanurkował na pułap 200 metrów, by ominąć radzieckie systemy radarowe. Początkowo przełożeni przypuszczali, że Jarecki rozbił się, ale po poszukiwaniach odnaleziono dodatkowe zbiorniki i zdano sobie sprawę z ucieczki pilota^[1].

Gdy ucieczka Jareckiego została odkryta przez radzieckie władze, rozpoczęły operację "Krest", czyli przechwycenia uciekającego samolotu. Formacja 4 MiGów próbowała namierzyć pozycję Jareckiego, jednak bez rezultatu.

Porucznik doleciał nad wyspę Bornholm (dokładnie nad Rønne), gdzie oczekiwał znaleźć się nad dużą amerykańską bazą wojskową. Ku swojemu rozczarowaniu odkrył, że znajduje się tam jedynie małe, tymczasowe lotnisko. Rozważał wprawdzie podjęcie próby ucieczki do Kopenhagi, jednak ze względu na brak paliwa zdecydował się wylądować na Bornholmie. Cała ucieczka trwała zaledwie kilkanaście minut^[1].

Na wyspie specjaliści z USA (wezwani przez władze duńskie) sprawdzili dokładnie samolot i – zgodnie z regulacjami międzynarodowymi – odesłali go z powrotem do Polski po paru tygodniach. Jarecki pojechał do Monachium, gdzie wystąpił w Radiu Wolna Europa. W Londynie otrzymał od generała Władysława Andersa Krzyż Zasługi. Następnie wyjechał do USA, gdzie otrzymał nagrodę 50 000 dolarów za sprowadzenie na Zachód MiGa-15. Spotkał się m.in. z prezydentem Dwightem Eisenhowerem, który podpisał akt nadania Jareckiemu obywatelstwa. Uzyskanie go było możliwe dzięki adopcji przez polonijnego senatora^[1].

Pilot stał się popularny w USA, udzielał licznych wywiadów. Ukończył studia na Uniwersytecie Kalifornijskim, potem Alliance College, zdobył tytuł doktora nauk technicznych, pracował jako przedstawiciel handlowy. W 1968 roku założył firmę Jarecki Valves produkującą zawory.

Dwukrotnie żonaty, miał szóstkę dzieci^[1].

Kombinezon, w którym podjął swą dramatyczną ucieczkę, znajduje się na wystawie w National Air and Space Museum w Waszyngtonie^[1].

Jarecki nie był pierwszym Polakiem, który podjął się takiej próby. Ppor. Edward Pytko próbował uciec do Austrii, ale z powodu braku paliwa został przechwycony przez radziecki pościg koło Wiener Neustadt. Odesłany do kraju, został skazany na karę śmierci^[1].

Kilka miesięcy później wyczyn Jareckiego powtórzył Zdzisław Jaźwiński. Trzy lata później czterej uczniowie szkoły lotniczej w Dęblinie uciekli w dwóch samolotach Jak-18, przekraczając granice Czechosłowacji i lądując w Austrii, koło Wiednia.

W 2006 wystąpił przed kamerami w serialu Wielkie ucieczki opowiadającym historie Polaków, którzy w latach 1944-1989 podjęli ucieczkę z ogarniętego socjalizmem kraju.

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Uciekinier

Bibliografia

[bb-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Uciekinier

[1]