Fuzarioza

Fuzariozy (ang. Fusariosis) – zbiorcza nazwa chorób roślin wywołanych przez niektóre gatunki grzybów z rodziny gruzełkowatych (Nectriaceae). Dawniej opisywano je jako gatunki z rodzaju Fusarium, stąd nazwa tych chorób. W aktualnych jednak ujęciach taksonomicznych według Index Fungorum gatunki wywołujące te choroby należą również do innych rodzajów (Gibberella, Microdochium i in.)^[1].

Szkodliwość

Fuzariozy należą do najgroźniejszych chorób grzybowych zagrażających uprawom kukurydzy oraz zbóż drobnoziarnistych (pszenica, pszenżyto, żyto, jęczmień)^[2]. Występują powszechnie na całym świecie^[1]. Są przyczyną olbrzymich strat gospodarczych, które wynikają z wysokiej patogeniczności zarodników, możliwości długoletniego przebywania patogenów w glebie i toksyczności wytwarzanych metabolitów zwanych mykotoksynami^[3].

Rozwojowi choroby sprzyjają wysoka wilgotność powietrza, temperatury w zakresie 15–26 °C oraz duże nasłonecznienie. Do głównych przyczyn wzrostu porażenia upraw rolniczych przez Fusarium należą stosowane w nowoczesnym rolnictwie uprawy monokultur bez tradycyjnego płodozmianu, oszczędnościowy system upraw (minimal tillage system) oraz jednostopniowy zbiór upraw^[3].

Objawy

Objawami są więdnięcie i usychanie liści. Rośliny są porażane w różnych fazach rozwojowych, powodując choroby przed- i powschodowe, m.in.: zgorzel siewek, zamieranie ziarna, choroby podsuszkowe, fuzarioza kłosów oraz fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni. Charakterystyczną cechą ułatwiającą rozpoznanie tej choroby na polu są pomarańczowe lub różowe skupienia zarodników grzyba, nadające łanowi specyficzny odcień, występujący przeważnie miejscowo. Zarodniki można znaleźć na plewkach i plewach, osadce kłosowej, źdźble u nasady kłosa, a także na ziarniakach. Efektem porażenia tym grzybem przy wczesnej infekcji (a więc przed lub podczas kwitnienia) zazwyczaj jest pusty kłos, gdyż ziarniaki mogą się nie wykształcić. Przy późniejszym porażeniu (w trakcie nalewania ziarniaków) ziarno będzie pośrednie, a ponadto trzeba liczyć się z obecnością mykotoksyn^[1].

Ochrona

Są to choroby bardzo trudne, a często niemożliwe do leczenia. Sukces można osiągnąć tylko przez wielokierunkową, integrowaną ochronę roślin. Podstawowymi zabiegami ograniczającymi rozwój fuzarioz są^[1]:

uprawa odmian odpornych
zmianowanie roślin
stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego oraz zaprawianie nasion i cebulek
stosowanie biologicznych fungicydów opartych na szczepie Trichoderma harzianum
niszczenie pierwotnych źródeł infekcji poprzez podorywkę i głęboką orkę
usuwanie resztek pożniwnych, a w ogrodzie porażonych roślin
właściwe nawożenie, z zachowaniem odpowiednich proporcji nawozów NPK

Przy uprawie odmian podatnych na fuzariozę, lub przy podejrzeniu zagrożenia fuzariozą, zaleca się stosowanie profilaktycznie ochrony chemicznej. Stosuje się do tego celu fungicydy triazolowe, benzimidazolowe, i oparte na strobilurynie. Należy je stosować kilkakrotnie w sezonie wegetacyjnym^[1].

Fuzariozy roślin uprawnych

Wśród uprawianych w Polsce drzew i krzewów owocowych, zbóż, warzyw i roślin paszowych występują następujące fuzariozy:

Liczne są także fuzariozy roślin ozdobnych^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e SelimS. Kryczyński SelimS., ZbigniewZ. Weber ZbigniewZ. (red.), Fitopatologia, t. 2. Choroby roślin uprawnych, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2011, s. 276–285, ISBN 978-83-09-01077-7 .
↑ MM. Suchorzyńska MM., A.A. Misiewicz A.A., Mikotoksynotwórcze grzyby fitopatogeniczne z rodzaju Fusarium i ich wykrywanie technikami PCR., „Post. mikrobiol.”, 2009, s. 221–230 .
↑ ^a ^b Fuzariozy – wzrastające zagrożenie [online] [dostęp 2016-11-17] .
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Borecki ZbigniewZ., MałgorzataM. Solenberg MałgorzataM. (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, s. 1–165, ISBN 978-83-948769-0-6 .

[fito-1] SelimS. Kryczyński SelimS., ZbigniewZ. Weber ZbigniewZ. (red.), Fitopatologia, t. 2. Choroby roślin uprawnych, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2011, s. 276–285, ISBN 978-83-09-01077-7 .

[miko-2] MM. Suchorzyńska MM., A.A. Misiewicz A.A., Mikotoksynotwórcze grzyby fitopatogeniczne z rodzaju Fusarium i ich wykrywanie technikami PCR., „Post. mikrobiol.”, 2009, s. 221–230 .

[fuz-3] Fuzariozy – wzrastające zagrożenie [online] [dostęp 2016-11-17] .

[slow-4] ZbigniewZ. Borecki ZbigniewZ., MałgorzataM. Solenberg MałgorzataM. (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, s. 1–165, ISBN 978-83-948769-0-6 .

[1]

[2]

[3]

[4]