Góry Nadbrzeżne (łańcuch górski)
 Widok na Góry Nadbrzeżne na Alasce | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Najwyższy szczyt |
Mount Waddington[1][2] |
| Długość | |
| Powierzchnia |
242 424[5] km² |
| Jednostka dominująca |
Kordyliery Północne |
 Położenie Gór Nadbrzeżnych na mapie Ameryki Północnej | |
Położenie na mapie Ameryki Północnej  | |
| 51°22′30″N 125°15′30″W/51,375000 -125,258333 | |
Góry Nadbrzeżne (ang. Coast Mountains, fr. Chaîne Côtière) – pasmo górskie w Ameryce Północnej, o długości około 1600 km, biegnące wzdłuż wybrzeża Pacyfiku w Kanadzie i w Stanach Zjednoczonych[3][4]. Najwyższym szczytem jest Mount Waddington (4019 m n.p.m.).
Góry nadbrzeżne częściowo pokrywają się z pacyficznym systemem gór o identycznej polskiej nazwie Góry Nadbrzeżne (ang. Pacific Coast Ranges)[6], przez co są często mylone.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Góry na południu zaczynają się w okolicach Vancouver w Kolumbii Brytyjskiej a kończą się w okolicach Whitehorse na Terytorium Jukonu. Pod względem powierzchni największa ich część leży w Kolumbii Brytyjskiej (81%), a następnie na Alasce (13%) i Terytorium Jukonu (5%)[5]. Południową granicę Gór Nadbrzeżnych na terenie Kolumbii Brytyjskiej wyznacza ujście rzeki Fraser[7], która jest także naturalną granicą z Górami Kaskadowymi. Długość pasma wynosi około 1600 km, szerokość około 300 km. Zasięg północ-południe wynosi 1307 km, a wschód-zachód 1018 km[3][4].
Geologia[edytuj | edytuj kod]
Góry Nadbrzeżne należą do systemu Kordylierów, określane jako Kordyliery Północne lub Kanadyjskie[8]. Za początek formowania uznaje się okres kiedy nastąpiła kolizja płyty kontynentalnej z płytą wulkanicznych wysp nazywanych Insular. Miało to miejsce około 115 mln tat temu[9]. Płyta Insular (ryc. Insular Plate), będąca fragmentem płyty Farallon na skutek zderzenia spowodowała wypiętrzenie i stworzenie aktywnego wulkanicznie łuku Omineca (ryc. Omineca Arc). Także na płycie Insular wzrosła aktywność wulkaniczna spowodowana nasuwaniem się większej płyty Farallon[9]. Cały proces kolizji, łączenia się i wypiętrzania zakończył się około 57 mln lat temu i spowodował wytworzenie się najbardziej aktywnego wulkanicznie obszaru w Kanadzie, będącego południową częścią wewnętrznego (wschodniego) łuku pacyficznego (ang. Coast Range Arc)[2][9]. Najaktywniejszą częścią łuku jest Pas Wulkaniczny Garibaldi, którego najwyższym punktem jest stratowulkan Mount Garibaldi, uznawany za wciąż aktywny i potencjalnie groźny[10][11]. Oryginalne skały pochodzące z płyty Insular są obecne w wielu miejscach wybrzeża Południowej Kolumbii Brytyjskiej oraz w północnej części stanu Waszyngton. Tworzą między innymi Wyspę Vancouver[9].
Najwyższe szczyty[edytuj | edytuj kod]
Lista zawiera nazwy i wysokość dziesięciu najwyższych szczytów Gór Nadbrzeżnych według Peakbagger[5]. Wszystkie znajdują się w północnej części gór, w Northern Pacific Ranges:
- Mount Waddington – 4019 m n.p.m.
- Mount Tiedemann – 3838 m n.p.m.,
- Combatant Mountain – 3762 m n.p.m.,
- Asperity Mountain – 3723 m n.p.m.,
- Serra Peaks – 3650 m n.p.m.,
- Monarch Mountain – 3555 m n.p.m.,
- Damocles Peak – 3507 m n.p.m.,
- Tellot Dome – 3420+ m n.p.m.,
- Stiletto Peak – 3395 m n.p.m.,
- Mount Tellot – 3380+ m n.p.m.
Podział[edytuj | edytuj kod]
Góry Nadbrzeżne dzieli się na cztery główne pasma, w których wyróżnia się jeszcze pasma niższego stopnia[5]:
- Boundary Ranges[12] – Największe obszarowo pasmo. Obejmuje północną część Gór Nadbrzeżnych.
- Chilkoot Ranges
- Skagway Ranges
- Juneau Icefield
- Brundage-Ogden Area
- Central Boundary Ranges, Mount Ratz (3090 m n.p.m.). – najwyższy szczyt z pasma Boundary Ranges
- Stikine-Ambition Area
- Unuk-Iskut Divide
- South Boundary Ranges
- Kitimat Ranges[6] – pasmo położone w centralnej części. Jest najniższe z czterech pasm.
- Hazleton Mountains, Howson Peak (2759 m n.p.m.) – najwyższy szczyt z pasma Kitimat Ranges
- Bare Top Range
- Countess of Dufferin Range
- Kitlope Range
- Tenaiko Range
- Northern Pacific Ranges[13] – Pasmo położone w południowej części. Jest najwyższe z czterech pasm.
- Rivers-Burke Area
- Monarch Icefield
- Rivers-Kingcome Area
- Ha-Iltzuk Icefield
- Charlotte Lake Area
- Pantheon Range
- Niut Range
- Waddington Range, Mount Waddington 4019 m n.p.m. – najwyższy szczyt z pasma Northern Pacific Ranges
- Whitemantle Range
- Coastal Waddington Divide
- Southern Pacific Ranges[14] – Pasmo położone na południowym krańcu.
- Homathko Icefield – Mount Queen Bess najwyższy szczyt z pasma Southern Pacific Ranges
- Lillooet Icefield
- Powell Lake Area
- Squamish River Valley
- Jervis-Howe Area
- Chilcotin Ranges
- Pemberton-Bralorne Area
- Garibaldi Area
- North Vancouver
- Lillooet Range
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mount Waddington, British Columbia. Peakbagger.org. [dostęp 2016-03-08]. (ang.).
- ↑ a b Nadbrzeżne, Góry, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2016-03-08].
- ↑ a b c Nadbrzeżne, Góry. W: Wydawnictwo Naukowe PWN S.A.: Encyklopedia Gazety Wyborczej, t. 11. Kraków: Mediasat Poland, 2004, s. 404. ISBN 83-89651-46-7.
- ↑ a b c Coast Ranges, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-03-08] (ang.).
- ↑ a b c d Coast Mountains. Peakbagger.org. [dostęp 2016-03-08]. (ang.).
- ↑ a b Pacific Ranges. Peakbagger.org. [dostęp 2016-03-08]. (ang.).
- ↑ Coast Mountains. British Columbia Geographical Names. [dostęp 2016-03-08]. (ang.).
- ↑ Geology of the Canadian Rockies and Columbia Mountains. [dostęp 2016-03-08]. (ang.).
- ↑ a b c d The Coast Range Episode. Burke Museum, 2016. [dostęp 2016-03-08]. (ang.).
- ↑ Garibaldi. Global Volcanism Program, Smithsonian Institution. [dostęp 2016-03-08]. (ang.).
- ↑ The Cascade Episode. Burke Museum, 2016. [dostęp 2016-03-08]. (ang.).
- ↑ Boundary Ranges, Parent Area: Coast Mountains. Bivouac.com.. [dostęp 2016-03-08]. (ang.).
- ↑ Northern Pacific Ranges. Peakbagger.org. [dostęp 2016-03-08]. (ang.).
- ↑ Southern Pacific Ranges. Peakbagger.org. [dostęp 2016-03-08]. (ang.).