Geografia turyzmu

Geografia turyzmu – dziedzina geografii społeczno-ekonomicznej zajmująca się przyrodniczymi oraz antropogenicznymi uwarunkowaniami i następstwami ruchu turystycznego. Pojęcie to obejmuje całokształt zagadnień teoretycznych, geograficznych, gospodarczych, przyrodniczych, statystycznych, prawnych, kulturalnych, społecznych związanych z turystyką.

Przedmiot badań

Geografia turyzmu zajmuje się badaniem czynników rozwoju, struktury oraz relacji przestrzennych zjawisk turystycznych oraz związanych z nimi procesów społeczno-gospodarczych i procesów przyrodniczych. Stara się określić wpływ środowiska przyrodniczego i środowiska społeczno-ekonomicznego na rozwój turystyki, a także wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze i społeczno-ekonomiczne. Jednymi z głównych problemów teoretyczno-metodologicznych geografii turyzmu są regionalizacja turystyczna oraz opracowanie jednolitej terminologii dotyczącej turystyki. W ramach badań z zakresu geografii turyzmu opracowywane są analizy rozwoju turystyki, słowniki turystyczne, monografie regionów turystycznych, przewodniki i informatory turystyczne.

Problematyka badawcza obejmuje zagadnienia związane z:

• przydatnością przestrzeni geograficznej dla turystyki
• ruchem turystycznym pojmowanym jako zjawisko społeczne
• ekonomicznymi aspektami turystyki
• relacjami między turystyką a innymi funkcjami społeczno-gospodarczymi
• człowiekiem pojmowanym jako podmiot ruchu turystycznego.

Geografia turyzmu powiązana jest z innymi dyscyplinami geografii, w szczególności z geografią osadnictwa, geografią fizyczną, klimatologią, geografią usług, geografią transportu, geografią rolnictwa, geografią ludności, geografią religii. Cechuje ją podejście kompleksowe, w odróżnieniu od innych nauk zajmujących się turystyką, do których zalicza się ekonomię, psychologię, socjologię, historię sztuki, etnografię, urbanistykę oraz ochronę przyrody.

Historia badań

Badania zagraniczne

Po raz pierwszy badaniami nad turystyką zajęto się w połowie XIX wieku. Dotyczyły one wówczas przede wszystkim miejscowości turystycznych, walorów klimatycznych i krajoznawczych oraz wykorzystania wód mineralnych. Termin geografia turyzmu (niem. Fremdenverkehrsgeographie) po raz pierwszy użyty został w 1905 przez J. Strandera.

W latach 20. XX w. badania prowadzono głównie we Francji i Włoszech, natomiast w latach 30. w Niemczech. W 1929 powstał w Berlinie Instytut Badawczy Turystyki działający do 1934. Po zakończeniu II wojny światowej geografia turyzmu najbardziej dynamicznie rozwijała się we Francji i Stanach Zjednoczonych, a od lat 70. również w Związku Radzieckim.

Badania w Polsce

W Polsce prekursorami badań geograficznych nad turystyką byli Stanisław Staszic, Wincenty Pol, Józef Dietl, Ludwik Zejszner, Eugeniusz Janota oraz Teofil Żebrawski. Zajmowali się przede wszystkim uwarunkowaniami rozwoju turystyki w polskich Karpatach.

W polskiej geografii terminu geografia turyzmu użył po raz pierwszy Stanisław Leszczycki w 1932. W 1933 w Krakowie powstała Szkoła Hotelarska zorganizowana przez Bolesława Macudzińskiego. Niedługo potem tego typu szkoły otwarto w Zakopanem i Warszawie. W roku 1936 Stanisław Leszczycki utworzył Studium Turyzmu przy Instytucie Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego, działające do 1939. W Studium prowadzono zajęcia dydaktyczne, wydawano Komunikaty Studium Turyzmu UJ, Prace Studium Turyzmu UJ oraz miesięcznik Turyzm Polski.

Po II wojnie światowej badania z zakresu geografii turyzmu długo nie były podejmowane. W 1951 w Instytucie Geografii Uniwersytetu Warszawskiego powołano Pracownię Geografii Turyzmu, natomiast w 1956 w Szkole Głównej Planowania i Statystyki utworzono Zakład Prawnych i Ekonomicznych Zagadnień Turystyki. Począwszy od lat 60. katedry turystyki zaczęto tworzyć na akademiach wychowania fizycznego. Pierwszą w Polsce specjalizację na kierunku geografia z zakresu geografii turyzmu otwarto w 1977 na Uniwersytecie Jagiellońskim, natomiast pierwszy kierunek w 1994 na Uniwersytecie Łódzkim.

Bibliografia

• Kowalczyk A., 2001, Geografia turyzmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, ISBN 83-01-13047-4.
• Turystyka, WłodzimierzW. Kurek (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, ISBN 978-83-01-15294-9, OCLC 750119802 .brak strony (książka)
• Warszyńska J., Jackowski A., 1978, Podstawy geografii turyzmu, PWN, Warszawa.