Gołąbek śliczny
| ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | grzyby | |
| Typ | podstawczaki | |
| Klasa | pieczarniaki | |
| Rząd | gołąbkowce | |
| Rodzina | gołąbkowate | |
| Rodzaj | gołąbek | |
| Gatunek | gołąbek śliczny | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Russula rosea Pers. Observationes mycologicae 1: 100 (Lipsk, 1796) | ||
Gołąbek śliczny (Russula rosea Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji: Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].
Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1991 r.[2] Niektóre synonimy łacińskie[3]:
- Agaricus lacteus Pers. 1801
- Russula lactea (Pers.) Fr. 1838
- Russula lepida Fr. 1836
- Russula lepida var. alba Rea 1885
- Russula lepida var. lactea (Pers.) F.H. Møller & Jul. Schäff.
- Russula linnaei sensu auct. 2005
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnicy 4-12 cm, młody półkulisty, potem wypukły, dojrzały płaski, w środku zwykle wklęsły. Powierzchnia gładka o barwie żółtocielistej, cielistoróżowej, czerwonożółtej z odcieniem pomarańczowym, miejscami miedziowym, łososiowym lub morelowym. Skórka podczas suchej pogody matowa, podczas wilgotnej lepka i błyszcząca. Daje się oddzielić od kapelusza[4].
Gęste, niektóre rozwidlone, przy brzegu tępo zaokrąglone. Występujuą pomiędzy nimi zmarszczki. Początkowo są białawe, później jasnokremowe[4].
Długość3,5-8 cm i grubość 1,5-3 cm, nieregularnie cylindryczny, masywny, początkowo pełny, później watowaty. Powierzchnia biała, mączysta, często delikatnie czerwonawo lub czerwonawoliliowo nabiegła, także cała czerwona. Za młodu gładki, później nieco pomarszczony. Podstawa ochrowo plamista[5].
Biały, bardzo ścisły i twardy, surowy o łagodnym smaku i owocowym zapachu, który zmienia się po gotowaniu i przypomina terpentynę[5].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników biały do kremowego. Zarodniki odwrotnie jajowate o wymiarach 8-9 × 7-8 μm, amyloidalne. Powierzchnia pokryta drobnymi brodawkami, niecałkowicie siateczkowata, Łysinka widoczna. Podstawki o rozmiarach 35-50 × 8-12 μm. Cystydy wrzecionowate, o rozmiarach 50-7- × 7-8 μm, na szczycie z długim kończykiem. Pod działaniem fuksyny strzępki szkieletowe pokrywają się czerwonymi kropelkami[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Ameryce Północnej i Europie[6]. W Polsce nie jest rzadki[2].
Rośnie od lipca do października, w lasach liściastych, mieszanych, a także w lasach iglastych, zwłaszcza pod bukami, na glebach wapiennych.
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb mikoryzowy[2]. Zasadniczo grzyb niejadalny. Jadalny jest tylko po kilkugodzinnym moczeniu i sparzeniu; nadaje się do zaprawienia w occie[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum (ang.). [dostęp 2013-03-05].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Species Fungorum (ang.). [dostęp 2013-04-15].
- ↑ a b c Alina Skirgiełło: Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota), tom 20. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), gołąbek (Russula). Warszawa-Kraków: PWN, 1998. ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ a b c Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. KDC, 2006, s. 448. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].