Gołąbek czarnoczerwony

Gołąbek czarnoczerwony

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	gołąbek
Gatunek	gołąbek czarnoczerwony
Nazwa systematyczna
Russula atrorubens Quél. C. r. Assoc. Franç. Avancem. Sci. 26(2): 449 (1898) [1897]
Zasięg
Zasięg w Europie

Gołąbek czarnoczerwony (Russula atrorubens Quél.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy opisał go w 1898 r. Lucien Quélet i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna. Synonim: Russula atrorubens var. rubroviridans R. Socha 2011.

Polską nazwę podała alina Skirgiełło w 1991 r.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 4– 8 cm, dość mięsisty, początkowo półkulisty, następnie szybko wypukły i w końcu płaski i nawet nieco wklęsły. Powierzchnia gładka, u starszych okazów nieco promieniście prążkowana, o przyjemnej karminowo-czerwonej, porzeczkowej czerwieni. Środek ciemnofioletowy, czasem lekko blednący do oliwkowoszarego, oliwkowego lub fioletowego lub z sinawo-szarawymi obszarami gwałtownie odgraniczonymi. Skórkę można oddzielić tylko na krawędzi lub co najwyżej do połowy promienia, w stanie wilgotnym jest lepka, przynajmniej miejscami dość błyszcząca i satynowa, drobnoziarnista, szorstka pod lupą, po wyschnięciu lekko matowa.

Blaszki

Średnio gęste, przy brzegu o szerokości 1–3 mm, ale czasami także nieco węższe, przy trzonie 4–5 mm, czasami z kilkoma blaszeczkami, rozwidlone, początkowo białe, następnie o barwie kości słoniowej lub bardzo bladokremowobiałe, z tendencją do brązu lub żółci na brzegu. Brzeg równy, rzadko bardzo niewyraźnie karbowany

Trzon

Wysokość 2,5–6,5 cm, grubość 0,6–1,3 cm, lekko rozszerzony pod blaszkami, czasem zwężony ku dołowi, czasem (rzadziej) nieco wrzecionowaty, pełny, początkowo wyraźnie twardy, później gąbczasty, żółty lub bladomiodowy, czasami w dolnej części czerwono lub różowo nabiegły, czasami także brązowawy, pod lupą oprószony, początkowo dość błyszczący, potem nieco szorstki.

Miąższ

Kruchy, dość zwarty i dość gruby, biały, w stanie wilgotnym bladożółty lub brudno miodowy. Ma lekki zapach octanu amylu lub kokosu, smak bardzo ostry. W gwajakolu szybko niebieszczeje.

Cechy mikroskopowe

Podstawki 34–50 × 7,2–10 µm, 4-zarodnikowe, rzadko 2-zarodnikowe. Bazydiospory 6,5–8,2–(8,7) o wysokości do 0,62 µm, nieliczne, wyraźnie amyloidalne; wyrostek wnęki 0,75–1 × 0,87–1 µm; hilum niewyraźne, nieregularne, słabo amyloidalne. Cystydy wrzecionowate lub napęczniałe, 50–85–(100) × (6,7)–8,2–10 µm, zazwyczaj rozciągające się w spiczasty, długi wyrostek, często kilkakrotnie napęczniały, w sulfowanilinie czarne. W skórce występują smukłe włoski i liczne rozwarte, cylindryczne lub maczugowate dermatocystydy, w sulfowanilinie na ogół szare lub nawet czarniawe, o szerokości 5–8,5 µm.

Występowanie i siedlisko

Występuje głównie w Europie i podano tu liczne jego stanowiska, poza nią nieliczne w Ameryce Północnej i azjatyckich terenach Rosji. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył 2 stanowiska, w późniejszych latach podano następne, a najbardziej aktualne podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną.

Naziemny grzyb mykoryzowy. Gatunek jesienny, rzadszy od gołąbka kruchego (Russula fragilis), występujący głównie pod drzewami iglastymi (świerk, sosna), ale prawdopodobnie także pod drzewami liściastymi, szczególnie w miejscach podmokłych (wśród trzcin), lub przynajmniej na glebach ciężkich, gliniastych i wilgotnych.