Klejówka różowa
 Klejówka różowa – Gomphidius roseus | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
klejówka różowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Gomphidius roseus (Fr.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 319 (1838) | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
%E7%AF%A0%E5%B1%B1%E5%B8%82%E7%9B%83%E3%83%B6%E5%B2%B3_DSCF9459.JPG)
Klejówka różowa, klejak (Gomphidius roseus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny klejówkowatych (Gomphidiaceae)[2][3].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gomphidius, Gomphidiaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[2].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowany został w 1821 r. przez Eliasa Magnusa Friesa jako Agaricus glutinosus, ten sam autor w 1838 r. przeniósł go do rodzaju Gomphidius[2]. Synonimy nazwy naukowej[4]:
- Agaricus glutinosus ß roseus Fr. 1821
- Gomphus glutinosus var. roseus (Fr.) P. Kumm. 1871
- Leucogomphidius roseus (Fr.) Kotl. & Pouzar 1972
Nazwę polską nadała Alina Skirgiełło w 1960[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
O średnicy 3–6 cm, u młodych okazów półkulisty, później poduchowaty, u starszych płaski i wgłębiony na środku. Brzegi kapelusza długo podwinięte.. W czasie suchej pogody jest suchy w czasie wilgotnej śliski. Koloru różowego poprzez siworóżowy do żywoczerwonego[6].
U młodych okazów są zakryte śluzowatą osłoną. Są rzadkie i grube o prostych ostrzach, zbiegające na trzon, Początkowo są białe, później od zarodników zmieniają kolor na czarnosiwy[6].
Wysokość 2–5 cm, grubość do 3 cm. Jest walcowaty i pełny, posiada dość szybko zanikający i niezbyt wyraźny pierścień. Powyżej pierścienia jest biały, w dolnej części żółty, cały jest śliski[6].
W kapeluszu białawy, w trzonie żółtawy. Smak i zapach niewyraźny[6].
Ciemnobrązowy lub czarny. Zarodniki 15-20 × 4-5,5 µm, brązowooliwkowe, wrzecionowate, gładkie, zawierające kilka kropel olejowych[7].
- Gatunki podobne
Gatunek tak charakterystyczny, że jest łatwy do odróżnienia od innych gatunków[6].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Ameryce Północnej[8], Europie i Azji. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony, w Azji podano jego występowanie tylko w Korei i Japonii[9]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[10]. Znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Czechach, Niemczech, Holandii i Słowacji[5].
W Polsce występuje głównie w górach, na nizinach dużo rzadziej[6]. Rośnie w lasach iglastych, wyłącznie pod sosną zwyczajną i kosodrzewiną, zawsze razem z maślakiem sitarzem, nawet jeśli nie widać jego owocników, związana jest z jego grzybnią. Owocniki wytwarza od lipca do października[7].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Naziemny grzyb mikoryzowy[5], Grzyb jadalny[7], przed przygotowaniem należy zdjąć skórkę z kapelusza i usunąć śluz. Ze względu na rzadkość występowania, klejówka różowa warta jest jednak oszczędzania[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gomphidius roseus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
- ↑ Patrycja Zawarska, Atlas grzybów, ponad 200 polskich gatunków, 2022, strona 83, wydanie II, ISBN 978-83-8222-585-3.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c Atlas Grzybów [online], atlas.grzybiarze.eu [dostęp 2018-11-08].
- ↑ Roger Phillips (2006). Mushrooms. Pan MacMillan. pp. 270–71. ISBN 0-330-44237-6.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Joanna, grzybland – Klejówka różowa [online], www.grzybland.pl [dostęp 2018-11-08].