Przejdź do zawartości

Gorączka reumatyczna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Obraz sekcyjny serca zmienionego w przebiegu gorączki reumatycznej. Rozcięte wnętrze lewej komory ujawnia pogrubiałe płatki zastawki mitralnej, pogrubiałe struny ścięgniste i przerost miokardium

Gorączka reumatyczna (łac. morbus rheumaticus) – choroba ogólnoustrojowa o podłożu autoimmunologicznym. Gorączka reumatyczna jest powikłaniem ostrego zapalenia gardła wywołanego przez paciorkowce β-hemolizujące grupy A (PBHA), co jest uwarunkowane podobieństwem antygenów paciorkowcowych i ludzkich. W patogenezie choroby mają udział predyspozycje genetyczne. Gorączka reumatyczna jest najczęstszą na świecie przyczyną nabytych wad serca u dzieci i ludzi młodych.

Autorstwo przysłowia medycznego opisującego naturę tej choroby: "Gorączka reumatyczna liże stawy, kąsa serce" przypisywane jest Charlesowi Lasègue.

Epidemiologia

[edytuj | edytuj kod]

Szczyt zachorowań przypada na 10.-12. rok życia. Obserwuje się tendencję spadkową zachorowalności na gorączkę reumatyczną. Jest powikłaniem około 3% przypadków[1] nieleczonego antybiotykami paciorkowcowego zapalenia gardła i migdałków.

Etiologia

[edytuj | edytuj kod]
Mikrofotografia próbki ropy z widocznym Streptococcus pyogenes przy użyciu barwnika Pappenheim'a

Wywołana jest zakażeniem paciorkowcem beta-hemolizującym grupy A (Streptococcus pyogenes), przy istniejącym hiperergicznym odczynie na zakażenie bakteryjne z elementami autoagresji. Pojawia się najczęściej po przebyciu anginy paciorkowcowej, lub płonicy. Wrażliwość na antygeny paciorkowców uwarunkowana jest obecnością antygenu HLA II DR4. Najczęściej wywołującymi nieprawidłową odpowiedź immunologiczną typami paciorkowców są M 1, 3, 5, 6 i 18.

Patogeneza

[edytuj | edytuj kod]
Guzek Aschoffa w zapaleniu mięśnia sercowego w przebiegu gorączki reumatycznej
Komórki Aniczkowa

Istotą choroby są zmiany zapalne w tkance łącznej serca i naczyń, gdzie powstają nacieki komórkowe (guzki Aschoffa), które martwieją i bliznowacieją.

Objawy i przebieg

[edytuj | edytuj kod]
Preparat sekcyjny, widoczna stenoza aortalna

Choroba ujawnia się po około 3 tygodniach od przebytego paciorkowcowego zapalenia gardła. Przebiega w ostrych rzutach, które trwają około 4–6 tygodni, przejawiają się dolegliwościami stawowymi. Okresy utajenia choroby mogą trwać kilka lat. Podczas pozornego wygaśnięcia choroby procesy reumatyczne przebiegają w mięśniu sercowym i wsierdziu.

Objawami są:

Mają średnicę 0,5–2 cm. Zlokalizowane są na powierzchniach wyprostnych stawów (zwłaszcza łokciowych i kolanowych). Są niebolesne, przesuwalne względem podłoża, bez zaczerwienienia skóry nad nimi. Obecne są zwykle u chorych z zajęciem serca.

Powikłania

[edytuj | edytuj kod]

Najpoważniejsze komplikacje związane są z zajęciem serca, głównie zastawki mitralnej. Doprowadza to w przebiegu choroby, do jej zwężenia niekiedy krytycznego, skutkując niewydolnością krążenia i koniecznością wymiany zastawki.

Rozpoznanie

[edytuj | edytuj kod]

Za kryteria rozpoznania choroby uznaje się tzw. kryteria Jonesa, które dzielą się na większe i mniejsze:

Kryteria większe
  1. wędrujące zapalenie stawów
  2. zapalenie serca (pancarditis)
  3. guzki podskórne
  4. rumień obrączkowaty (brzeżny)
  5. pląsawica Sydenhama
Kryteria mniejsze
  1. gorączka
  2. bóle stawów
  3. zwiększone OB lub CRP
  4. wydłużony odstęp PQ (PR) w EKG.

Do rozpoznania potrzebne jest stwierdzenie dwóch objawów większych lub jednego większego i dwóch mniejszych. Nie można brać pod uwagę objawu małego jeżeli został uwzględniony jako objaw duży.

Leczenie

[edytuj | edytuj kod]

W leczeniu przeciwpaciorkowcowym i w prewencji pierwszego rzutu choroby stosuje się penicyliny. U pacjentów uczulonych na penicylinę lekiem z wyboru jest erytromycyna lub sulfadiazyny. W leczeniu objawowym przeciwzapalnym zastosowanie znajdują kortykosteroidy i kwas acetylosalicylowy.

Lek Dawka Czas podawania
Penicylina benzylobenzatynowa (Debecylina) 600 000 j. (u dzieci <30 kg) 1× co 3–4 tyg.
Penicylina benzylobenzatynowa 1 000 000 j. (u dzieci >30 kg i dorosłych) 1× co 3–4 tyg.
Pencylina fenoksymetylowa 500 j. 2×dziennie doustnie
V-cylina 400 000 j. 2×dziennie doustnie
Prednizolon 1 mg/kg m.c. 1× dziennie przez 3 tyg., potem zmniejszyć dawkę
Kwas acetylosalicylowy 0,75 mg/kg m.c. 1× dziennie 6–12 tyg.

Zalecane jest pozostanie w łóżku i stopniowy powrót do normalnej aktywności[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Witold S. Gumułka., Wojciech Rewerski, Encyklopedia zdrowia, wyd. 6, t. I, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 890-891, ISBN 83-01-11680-3.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom I. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 283-284. ISBN 83-7430-031-0.
  • Pediatria. Podręcznik do Państwowego Egzaminu Lekarskiego i egzaminu specjalizacyjnego. Anna Dobrzańska, Józef Ryżko (red.). Wrocław: Urban&Partner, 2005. ISBN 83-89581-25-6.