Gymnopilus decipiens
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Gymnopilus decipiens |
| Nazwa systematyczna | |
| Gymnopilus decipiens (Sacc.) P.D. Orton Trans. Br. mycol. Soc. 43(2): 176 (1960) | |
Gymnopilus decipiens (Sacc.) P.D. Orton – gatunek grzybów należący do rodziny podziemniczkowatych (Hymenogastraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gymnopilus, Hymenogastraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1887 roku Pier Andrea Saccardo nadając mu nazwę Flammula decipiens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1960 roku Peter Darbishire Orton[1].
- Agaricus decipiens W.G. Sm. 1869
- Flammula decipiens Sacc. 1887
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Wypukły o średnicy do 30 mm,. Powierzchnia włókienkowato-łuseczkowata lub filcowata, brudnożółtobrązowa, brudnoczerwonobrązowa lub szarobrązowa[3].
Przyrośnięte, jasnożółte do pomarańczowo-żółtych[3].
Wysokość 10–20 mm, grubość 2–4 mm. Powierzchnia drobno kłaczkowata, włóknista do włóknisto-łuseczkowatej ze słabymi pozostałościami osłony[3].
Miąższ żółty, o łagodnym smaku, podobny do miąższu zasłonaka szafranowego (Cortinarius croceus)[3].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 7,2–9,2(–10,4) × 4,0–5,2 μm, o zmiennym kształcie i wielkości, migdałowate do wąsko migdałowatych, w widoku z boku z wydatną depresją nadwnękowa, w widoku z przodu elipsoidalno-migdałowate do wąsko migdałowatych z ostrymi końcami. Ściana rdzawobrązowa, średnio lub grubo brodawkowata, bez wyrostka wnęki. Zarodniki dojrzałe dekstrynoidalne, niedojrzałe niedekstrynoidalne. Podstawki 20–24 × 5,5–6,5 μm, cylindryczne do wąsko maczugowatych, z lekkim zwężeniem środkowym, cztero, rzadko dwuzarodnikowe. Cheilocystydy 20–32 × 6–8 μm, szkliste lub wypełnione żółtordzawym pigmentem, zmienne pod względem kształtu: wąsko butelkowato-wrzecionowate, butelkowate, nieregularne, wrzecionowato-cylindryczne, wierzchołek rozwarty do główkowatego, szyjka o szerokości 2–3 μm, głowa około 5 μm, niektóre z nich mają ścianki lekko pogrubione (do 0,8 µm). Pleurocystydy rzadkie. Trama blaszek regularna, strzępki o szerokości (4–) 5,5–12 µm, z rdzawobrązową zawartością lub inkrustacjami. Skórka kapelusza jednowarstwowa, cienka, złożona z gęsto ułożonych, równoległych lub nieco splecionych strzępek o szerokości (4–) 6–10 μm silnie żółtobrązowo inkrustowanych. Sprzążki obecne na wszystkich strzępkach[3].
- Gatunki podobne
Na podobnych siedliskach występuje Gymnopilus odini, ale różni się gładką powierzchnią kapelusza (co najwyżej drobno strzępiasto-łuseczkowatą), jego intensywniejszą barwą (pomarańczowo-czerwono-brązową), gorzkim smakiem i nieco krótszymi zarodnikami[3].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Podano stanowiska Gymnopilus decipiens w Ameryce Północnej, Europie i Rosji[4]. Wszędzie jest rzadki[3]. Brak go w opracowanym w 2003 r. przez Władysława Wojewodę wykazie wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski[5], ale podano jego stanowiska w późniejszych latach[6]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].
Grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach iglastych na gołej, zwykle piaszczystej glebie, na glebie torfowej, na spalonej ziemi, popiole i węglu drzewnym (grzyb wypaleniskowy), na trocinach. Owocniki od czerwca do października[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-01-03] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-01-03] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Jan Holec, The genus Gymnopilus (Fungi, Agaricales) in the Czech Republic with respect to collections from other European Countries, „Acta Musei Nationalis Pragae, Series B, Historia Naturalis”, 61 (1–2), 2005, s. 1–52 [dostęp 2024-01-03].
- ↑ Występowanie Gymnopilus decipiens na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-01-03].
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 278, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-01-03] (pol.).
- ↑ Aktualne stanowiska Gymnopilus decipiens w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2024-01-03].