Handel narządami ludzkimi

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Handel narządami ludzkimi, także czerwony rynek[1] – handel ludzkimi organami, tkankami lub innymi wytworami ciała, zazwyczaj w celu transplantacji[2].

Legalny handel narządami[edytuj | edytuj kod]

Iran[edytuj | edytuj kod]

Znak w Iranie z napisem „Oddam nerkę, grupa krwi A+” w języku perskim wraz z numerem telefonu (zamazanym)

Iran jest jedynym krajem, który zezwala na kupno i sprzedaż narządów(inne języki) za pieniądze. Ze względu na brak infrastruktury do utrzymania skutecznego systemu przeszczepów narządów we wczesnych latach 80., Iran zalegalizował pobieranie nerek od żywych niespokrewnionych dawców (ang. living non-related donation, LNRD) w 1988 roku[3]. Charity Association for the Support of Kidney Patients (CASKP) i Charity Foundation for Special Diseases(inne języki) (CFSD) sprawują kontrolę nad handlem organami we współpracy z rządem. Te organizacje non-profit dobierają dawców do biorców, przeprowadzając testy w celu zapewnienia zgodności. Dawcy otrzymują od rządu rekompensatę w postaci ulgi podatkowej, bezpłatnego ubezpieczenia zdrowotnego i często bezpośrednią zapłatę od biorcy, przy czym przeciętny dawca otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1200 dolarów[3][4]. Niektórym dawcom oferuje się również możliwość zatrudnienia. Organizacje charytatywne wspierają biorców, których nie stać na zakup narządu[5].

Iran nakłada ograniczenia na komercyjny handel narządami, próbując ograniczyć turystykę transplantacyjną. Rynek jest zamknięty w obrębie kraju, co oznacza, że obcokrajowcy nie mogą kupować narządów obywateli Iranu. Co więcej, organy mogą być przeszczepiane tylko między osobami tej samej narodowości, a więc na przykład Irańczyk nie może kupić nerki od uchodźcy z innego kraju[4].

Niektórzy krytycy twierdzą, że irański system jest w pewnym sensie oparty na przymusie, ponieważ ponad 70% dawców to osoby ubogie[6].

Rządowe świadczenia dla dawców[edytuj | edytuj kod]

Australia i Singapur zalegalizowały rekompensaty pieniężne dla żywych dawców narządów. Zwolennicy takich inicjatyw twierdzą, że rozwiązania te nie polegają na płaceniu ludziom za ich narządy, a jedynie na rekompensowaniu dawcom kosztów związanych z pobraniem narządów[7]. Australijscy dawcy otrzymują 9 tygodni płatnego urlopu w wysokości odpowiadającej krajowej płacy minimalnej[8].

Nielegalny handel narządami[edytuj | edytuj kod]

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) nielegalny handel organami ma miejsce, gdy narządy są usuwane z ciała w celu przeprowadzenia transakcji handlowych[9]. Pomimo przepisów zakazujących sprzedaży narządów, nadal utrzymuje się taki proceder, a badania szacują, że od 5% do 42% przeszczepianych narządów pochodzi z nielegalnego handlu[10][11][12].

Środowiska przestępcze coraz częściej angażują się w porwania, zwłaszcza dzieci i nastolatków, które są następnie przewożone do miejsc wyposażonych w sprzęt medyczny. Tam są mordowane, a ich organy przeznaczane do sprzedaży[13]. Ubóstwo i luki prawne również przyczyniają się do nielegalnego handlu narządami[14].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Scott Carney, Czerwony rynek: na tropie handlarzy organów, złodziei kości, producentów krwi i porywaczy dzieci, Wydawnictwo Czarne, 2014, ISBN 978-83-7536-543-6 [dostęp 2023-05-26] (pol.).
  2. ↑ Scott Carney, The Rise of the Red Market [online], Foreign Policy, 30 maja 2011 [dostęp 2023-05-26] (ang.).
  3. ↑ a b Rupert W.L. Major, Paying kidney donors: time to follow Iran?, „McGill journal of medicine: MJM: an international forum for the advancement of medical sciences by students”, 11 (1), 2008, s. 67–69, ISSN 1201-026X, PMID: 18523518, PMCID: PMC2322914 [dostęp 2023-05-26].
  4. ↑ a b A. Griffin, Kidneys on demand, „BMJ (Clinical research ed.)”, 334 (7592), 2007, DOI: 10.1136/bmj.39141.493148.94, ISSN 1756-1833, PMID: 17347232 [dostęp 2023-05-26] (ang.).
  5. ↑ Alex Tabarrok, Tackling the Organ Shortage, „Wall Street Journal”, 8 stycznia 2010, ISSN 0099-9660 [dostęp 2023-05-26] (ang.).
  6. ↑ Organ Sales and Moral Travails: Lessons from the Living Kidney Vendor Program in Iran, Organ Sales and Moral Travails: Lessons from the Living Kidney Vendor Program in Iran [online], www.cato.org, 8 marca 2008 [dostęp 2023-05-26].
  7. ↑ F.L. Delmonico i inni, Living and Deceased Organ Donation Should Be Financially Neutral Acts, „American Journal of Transplantation”, 15 (5), 2015, s. 1187–1191, DOI: 10.1111/ajt.13232 [dostęp 2023-05-26] (ang.).
  8. ↑ Supporting Living Organ Donors Program [online], Australian Government Department of Health, 29 lipca 2021 [dostęp 2023-05-26].
  9. ↑ Tazeen H. Jafar, Organ Trafficking: Global Solutions for a Global Problem, „American Journal of Kidney Diseases”, 54 (6), 2009, s. 1145–1157, DOI: 10.1053/j.ajkd.2009.08.014 [dostęp 2023-05-26] (ang.).
  10. ↑ Yosuke Shimazono, The state of the international organ trade: a provisional picture based on integration of available information, „Bulletin of the World Health Organization”, 85 (12), 2007, s. 955–962, DOI: 10.2471/BLT.06.039370, PMID: 18278256, PMCID: PMC2636295 [dostęp 2023-05-26].
  11. ↑ Francis L Delmonico, The implications of Istanbul Declaration on organ trafficking and transplant tourism, „Current Opinion in Organ Transplantation”, 14 (2), 2009, s. 116–119, DOI: 10.1097/MOT.0b013e32832917c9, ISSN 1087-2418 [dostęp 2023-05-26] (ang.).
  12. ↑ Silke Meyer, Trafficking in Human Organs in Europe: A Myth or an Actual Threat?, „European Journal of Crime, Criminal Law and Criminal Justice”, 14 (2), 2006, s. 208–229, DOI: 10.1163/157181706777978739, ISSN 0928-9569 [dostęp 2023-05-26].
  13. ↑ La policía detiene a Manuel Plancarte, sobrino de un líder 'templario' [online], Expansión, 17 marca 2014 [dostęp 2023-05-26] (hiszp.).
  14. ↑ Mohammed I. Khalili, Organ trading in Jordan: Bad news, good news, „Politics and the Life Sciences”, 26 (1), 2007, s. 12–14, DOI: 10.2990/26_1_12, ISSN 0730-9384 [dostęp 2023-05-26] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Handel_narządami_ludzkimi&oldid=72020243”