Helena Wiewiórska
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
adwokat |
| Odznaczenia | |
| |
Helena Wiewiórska, z domu Kononow (ur. 2 września 1888 w Zgierzu, zm. 17 maja 1967 w Warszawie) – pierwsza kobieta adwokat w Polsce.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodzona 2 września 1888 w Zgierzu[1], córka pułkownika Łukasza Kononow-Kononowicza[1] i Zofii z domu Wojtkowskiej[2]. Miała młodszego brata Konstantego. Ukończyła gimnazjum w Chersoniu ze złotym medalem za wyniki w nauce[1]. Ukończyła w Petersburgu czteroletnią szkołę żeńską - jak pisze A. Redzik - "tzw. Kursy Bestużewskie (założone przez uczonych rosyjskich). Szkoła posiadała wydział prawa, na którym studiowało wiele młodych Polek. Helena Wiewiórska ukończyła studia prawnicze z wyróżnieniem w 1911 r."[1]. Oprócz prawa równolegle studiowała historię i muzykę. Jako studentka była członkiem Związku Młodzieży Postępowej, Klubu Robotniczego „Promień” i Stowarzyszenia Studentek-Polek „Spójnia”[3].
Od 1913 uczyła historii w Warszawie[3]. W tym czasie, 28 grudnia 1913 poślubiła dziennikarza warszawskiego, a jednocześnie kolegę z Petersburga Jerzego Wiewiórskiego[1]. W 1914 Wiewiórski został powołany do rosyjskiego wojska. Wraz z nim na wschód wyjechała też Helena[1]. W latach I wojny światowej działała w wielu organizacjach polskich w Petersburgu, Mińsku i Odessie, m.in. w Organizacji Pomocy i Towarzystwie Pomocy Ofiarom Wojny[1][4]. Tuż po powrocie z mężem do Warszawy, we wrześniu 1918 r. urodziła jedyną córkę Alinę[1]. W tym samym 1918 wstąpiła do Klubu Kobiet Postępowych, a w 1921 r. współtworzyła Stowarzyszenie Kobiet z Wyższym Prawniczym Wykształceniem[1]. Od 1919 była aplikantką w sądach Warszawy. Do zawodu adwokata przygotowywała się pod patronatem warszawskich adwokatów Mieczysława Ettingera i Stefana Aleksandrowicza[1][3].
W marcu 1925 Helena Wiewiórska jako pierwsza kobieta została wpisana na listę adwokatów, podejmując wkrtótce samodzielną praktykę w dziedzinie prawa cywilnego i karnego[1]. W maju 1929 została wiceprzewodniczącą komitetu organizacyjnego związku kobiet z wyższym wykształceniem prawniczym w Polsce jako oddziału Federation Internationale des Femmes Avocats et Diplomes en Droit w Paryżu[5].
Angażowała się też w działalność naukową, w tym w kongresy Międzynarodowego Zrzeszenia Prawa Karnego[1]. Od 1934 jako adwokat pełniła funkcję radcy prawnego w Zarządzie Miejskim w Warszawie. Pełniła też funkcję sędziego dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie i Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Adwokatury[1][3].Od 1923 do 1939 działała w Patronacie Opieki nad Więźniami. Była też członkiem POW „Wschód”[1].
Helena Wiewiórska była aktyna naukowo w dziedzinie prawa karnego i więziennictwa[1].
Naukowo specjalizowała się w prawie karnym. Publikowała w czasopismach naukowych i w prasie. M.in.:
- La responsabilité pénale des persones morales (Przegląd Ustawodawstwa Kryminalnego 1930, nr 2),
- Niebezpieczeństwo art. 418 k.p.c. w sprawach eksmisyjnych i o zakłócone posiadania ("Gazeta Sądowa Warszawska" 1933);
- Współpraca komitetów więziennych z Patronatem ("Przegląd Więziennictwa Polskiego". 1934),
- Obywatelstwo kobiety zamężnej, Zakład wychowawczo-poprawczy dla chłopców pod Wiedniem ("Przegląd Więziennictwa Polskiego" 1934),
- Alternatywa ("Gazeta Sądowa Warszawska" 1936),
- Poczucie prawa w państwach totalnych (Sowiety) ("Gazeta Sądowa Warszawska" 1937)[1].
W okresie okupacji pomagała osobom zagrożonym, udzielając im gościny w swoim domu. W lipcu 1940 zatrzymana przez gestapo i osadzona na Pawiaku[1]. Jako chora na dyfteryt została wypuszczona[3].
Autor biogramu w "Słowniku Biograficznym Adwokatów Polskich" pisze: "Wiewiórscy przed wojną mieszkali w Warszawie, w domu stojącym na rogu Kruczej i Hożej. Ich warszawskie mieszkanie było azylem dla ściganych i bezdomnych. W czasie wojny na kamienicę spadła bomba. Mieszkańcy schronili się w piwnicy, która została zasypana ruinami. Po kilkunastu godzinach druga bomba uratowała im życie, gdyż wskutek wybuchu powstał otwór, który umożliwił wydostanie się"[1].
W czasie powstania warszawskiego - 11 września 1944 r. zginęła jako łączniczka jej córka Alina[1][3]. Wiewiórscy po Powstaniu zamieszkali we wsi Wolbórz pod Piotrkowem Trybunalskim[1]. Tam dokwaterowani do domu Katarzyny i Jana Dryńskich przy ul. Kitowicza 49. Różnice kulturowe między inteligentami z Warszawy a rodziną chłopską nie stanowiły problemu we wzajemnej egzystencji. Wspomnienie tego epizodu przetrwało w rodzinie Dryńskich w sposób zdecydowanie pozytywny do dzisiaj.
Helena pracowała w Radzie Głównej Opiekuńczej i uczestniczyła w nauczaniu[1]. W lutym 1945 Wiewiórscy powrócili do Warszawy, a Helena zgłosiła się do pracy w odtwarzanym zarządzie miasta. Jeszcze w 1945, podjęła praktykę adwokacką i została mianowana członkiem Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie, a 3 kwietnia 1945 wybrana została skarbnikiem Tymczasowego Zarządu Izby Adwokackiej w Warszawie, zaś 3 sierpnia tego roku zrezygnowała z tej funkcji. Była też członkiem Naczelnej Rady Adwokackiej. Po utworzeniu 1951 r. zespołów adwokackich, zawód wykonywała w zespole adwokackim nr 19 a od 1954 r. w Zespole Adwokackim nr 21[1].
Po śmierci męża Jerzego Wiewiórskiego (zm. 1956)[4], znanego dziennikarza warszawskiego, redaktora przedwojennego "Kuriera Porannego" i powojennego „Życia Warszawy”[3], wycofała się z życia publicznego[6].
Zmarła 17 maja 1967 w Warszawie[6]. Pochowana na Powązkach w grobowcu rodzinnym obok męża (kwatera 166-3-23/24)[7].
Jej imieniem w 1990 nazwano jedną z ulic w Zgierzu (poprzednio ul. Róży Luksemburg).
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Złoty Krzyż Zasługi (1936)[3][1]
- Złota Odznaka Zrzeszenia Prawników Polskich (1965)[3]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w A. Redzik, Wiewiórska Helena (1888–1967) [w:] Słownik Biograficzny Adwokatów Polskich, t. III, Warszawa 2018, s. 599-601.
- ↑ Matka Heleny - Zofia - była córką Józefa, dzierżawcy folwarku w Popielawach oraz Karoliny z domu Krauze. Zofia rodziła się 6 stycznia 1861 w Popielawach (ASC parafii rz-kat. w Łaznowie, U 8/1861), zmarła 15 kwietnia 1929 w Warszawie (ASC parafii rz-kat. pw. św. Aleksandra w Warszawie, Z 166/1929). W nekrologu umieszczonym w Kurjerze Warszawskim nr 103/1929 wyd. wiecz. podano, że zmarła była wdową po śp. Łukaszu, pułkowniku. Zofia została pochowana na Powązkach w rodzinnym grobie (patrz zdjęcie obok).
- ↑ a b c d e f g h i Helena Wiewiórska – pierwsza kobieta adwokat w Polsce - Pokój Adwokacki [online], pokojadwokacki.pl [dostęp 2017-08-27].
- ↑ a b Helena Wiewiórska - Sławni Prawnicy [online], slawniprawnicy.mecenasi.pl [dostęp 2017-08-27].
- ↑ Polski Związek prawniczek. „Kurier Poranny”. Nr 120, s. 8, 2 maja 1929.
- ↑ a b Halina Więckowska, Wspomnienie pośmiertne: Adw. Helena Wiewiórska, „Palestra 11/6(114)”, 1967, s. 64-66 (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ŁABĘCCY I WIEWIÓRSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-01].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Helena Wiewiórska - Ludzie.info – biografia Heleny Wiewiórskiej.