Przejdź do zawartości

Hiacynt Łobarzewski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Hiacynt Łobarzewski
Jan Kanty Hiacynt Jacek Łobarzewski
ilustracja
Herb
herb Łada
Rodzina

Łobarzewscy herbu Łada

Ojciec

Fortunat Łobarzewski (1778-1827) i

Matka

Joanna z Wiszniowskich

Żona

Agnieszka z Wiszniowskich

Dzieci

Czesław (ur. 1851)

Hiacynt Łobarzewski
Ilustracja
Jan Kanty Hiacynt Łobarzewski
Data i miejsce urodzenia

17 grudnia 1814
Łubno

Data i miejsce śmierci

6 stycznia 1862
Lwów

profesor nauk przyrodniczych
Specjalność: botanika
Alma Mater

Uniwersytet Wiedeński

profesor botaniki Uniwersytetu Lwowskiego (1850-1862)
kierownik Zakładu Historii Naturalnej
Uniwersytetu Lwowskiego (1850-1862)
dyrektor Ogrodu Botanicznego
Uniwersytetu Lwowskiego (1854-1862)
Grób rodziny Łobarzewskich

Hiacynt Łobarzewski także Jan Kanty Hiacynt Łobarzewski lub Jacek Jan Łobarzewski; herbu Łada (ur. 17 grudnia 1814 w Łubnie[1], zm. 6 stycznia 1862 we Lwowie) – polski prawnik i botanik, badacz flory Karpat, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i założyciel Ogrodu Botanicznego na tym Uniwersytecie.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Ukończył gimnazjum a następnie dwa lata studiów prawniczych na Uniwersytecie Lwowskim[2]. Następnie studiował i ukończył nauki przyrodnicze na uniw. w Wiedniu. Już w trakcie studiów wiedeńskich opublikował po niemiecku dwa znaczące przyczynki. Jako przyrodnik zajmował się algologią, lichenologią, biologią i fizjologią roślin, a przede wszystkim geografią roślin. Będąc prywatnym nauczycielem, a potem przyjacielem Włodzimierza Dzieduszyckiego, odbył z nim wiele wycieczek przyrodniczych i krajoznawczych[3]. Był przez swego ucznia ulubionym i wysoko cenionym przewodnikiem po przyrodzie kraju[4]. W latach 40. XIX wieku będąc w Tatrach prowadził badania botaniczne m.in. w Dolinie Małej Zimnej Wody[5]. Odbył także kilka innych dłuższych wypraw, m.in. wraz z Wincentym Polem, z którym w latach 1840-1844 przewędrował całe Karpaty od Bukowiny do Śląska, a następnie w 1845 Styrię i Tyrol[2]. W 1843 wraz z Polem odkryli źródła Wisły[6]. Wkrótce potem stał się znanym badaczem mchów i glonów, jednak jako główne swoje zadanie naukowe uważał opracowanie geografii roślin w Polsce. W tym celu przez całe życie zbierał materiały do projektowanego dzieła o geograficznym rozmieszczeniu roślin w Polsce, którego niestety nie zdążył wydać drukiem[7]. Mimo tego stał się prekursorem geografii botanicznej. Jego notatki na ten temat wykorzystał potem Wincenty Pol[2]. Od 1850 r. profesor Uniwersytetu Lwowskiego, kierownik Katedry Historii Naturalnej[8]. Wykładał botanikę i mineralogię, a następnie jako pierwszy w Polsce anatomię i fizjologię roślin oraz historię botaniki[2]. Prowadził działania zmierzające do unowocześnienia sposobu wykładu nauk przyrodniczych. Jako pierwszy wprowadził do nauczania botaniki w 1851 r. mikroskop. W 1852 r. na terenie dawnego ogrodu przy klasztorze trynitarzy założył Ogród Botaniczny uniwersytetu, którego następnie w 1854 został dyrektorem[9]. Po jego śmierci stanowisko to objął Adolf Weiss[10]. W czasie swej pracy był szykanowany przez niemieckich profesorów uniwersytetu L. Pebala i M. Schmidta[2]. Członek korespondent Towarzystwa Naukowego Krakowskiego (1859–1862)[11][12] oraz Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego (1846-1861)[13].

Zebrał bardzo obfity zielnik, który tylko częściowo do naszych czasów zdołano opracować. Składał się on z 70 fascykułów zawierających około 2000 gatunków roślin w ok. 10 000 okazów[4]. Część tego zielnika Łobarzewski darował Dzieduszyckiemu, resztę zaś po jego śmierci zakupiło od wdowy Muzeum Przyrodnicze Dzieduszyckich[2]. Kolekcja Łobarzewskiego stała się podstawą jego Działu Botanicznego[4]. Część jego zbiorów mszaków została po jego śmierci opracowana przez Florentynę Lilienfeldównę (z męża Hewell)[14] i Tadeusza Wiśniewskiego (1905–1943)[15] oraz Irenę Rejment-Grochowską[16]. Ponieważ Łobarzewski przez całe życie prowadził wymianę okazów z innymi badaczami, zbierane przez niego okazy zasiliły też inne zbiory w kraju, również po jego śmierci tę samą praktykę prowadziło Muzeum Dzieduszyckich. W ten sposób poprzez zbiór Tadeusza Wiśniewskiego do Zielnika Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego trafiły okazy zbierane przez Łobarzewskiego w latach 40. XIX wieku w Tatrach i Karpatach Wschodnich[17].

Został pochowany na polu nr 5 Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie[potrzebny przypis].

Prace Hiacynta Łobarzewskiego

[edytuj | edytuj kod]
  • Muscorum frondosorum species novas Halicienses, "Naturwissenschaften Abhandlungen", Wien 1847;
  • Musci hypnoidei Haliciae rariores, Lwów 1849.
  • Pojęcie geografii roślin i rzut oka na roślinność kuli ziemskiej, Lwów 1849
  • Zdanie Towarzystwa Gospodarczego o zaprojektowanej przez ministerstwo szkole leśnej dla Galicji, Lwów 1850[18],
  • O owadach lasy niszczących Lwów 1851

Rodzina

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie justycjariusza (administratora) dóbr ziemskich. Syn Fortunata (1778-1827) i Joanny z Wiszniowskich. Ożenił się z Agnieszką z Wiszniowskich, mieli syna Czesława (ur. 1851)[2][19].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Wg Polskiego Słownika Biograficznego oraz Österreichisches Biographisches Lexikon w Dynowie zaś wg Encyklopedii PWN i Słownika Biologów Polskich w Łubnie
  2. a b c d e f g Stanisław M. Brzozowski, Łobarzewskł Jacek Jan (1818-1862), Polski Słownik Biograficzny, t. 18 Wrocław-Warszawa-Kraków 1973, s. 372-373
  3. Piotr Załęski, Muzealnik ze Strzelbą, "Łowiec Polski" online [10.05.2020]
  4. a b c Gabriel Brzęk, Muzeum im. Dzieduszyckich we Lwowie i jego twórca, Lublin 1994;
  5. Bohuš Ivan: Rozprávanie o tatranských dolinách 11. Malá Studená dolina. I. Časť, w: „Krásy Slovenska” R. LXI, nr 9/84, s. 33
  6. W tym miejscu dziś umieszczony tam w 1984 znajduje się głaz z tablicą "Wykapy Czarnej Wisełki im. W. Pola i H.K. Łobarzewskiego"
  7. Gabriel Brzęk. Historia zoologii w Polsce do 1860 roku, "Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności" t. 3, 2001, s. 153
  8. Ludwik Finkel, Stanisław Starzyński, Historia Uniwersytetu Lwowskiego, Lwów 1894, s. 325
  9. Bolesław Hryniewiecki, Rozwój botaniki w Polsce, Kraków 1948, s. 10.
  10. Jakub Dolatowski, Skarby starego Ogrodu Botanicznego we Lwowie, online [10.05.2020]
  11. Jan Kanty Hiacynt Łobarzewski - Towarzystwo Naukowe Krakowskie - online [10.05.2020]
  12. Piotr Köhler, Dzieje botaniki w Towarzystwie Naukowym Krakowskim i Polskiej Akademii Umiejętności (1815-1952), "Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności" t. 5, 2003, s. 80 online-wersja elektroniczna
  13. Provinzial-Handbuch der Königreich Galizien und Lodomerien für das Jahr 1850, s. 560; 1851, s. 625; 1852, s. 610; 1853, s. 618; 1854, s. 634; Handbuch des Lemberger Sttathalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1855, s. 462; 1856, s. 208; 1857, s. 356; 1858, s. 250; 1859, s. 267; 1860, s. 270; 1861, s. 402;
  14. Florentyna Lilienfeld, Wątrobowce Karpat Pokuckich w zbiorach Łobarzewskiego, Lwów 1911
  15. Tadeusz Wiśniewski, Musci Frondosi Halicienses quos in itineribus Botanico-geographicis annis 1840–1844 per universam Haliciam collegit Hyacinthus Joannes Cantius Strzemię Łobarzewski. „Rozprawy i Wiadomości z Muzeum im. Dzieduszyckich” 1924 t. 9 s. 65–85.
  16. Irena Rejment-Grochowska, Wątrobowce Bieszczad i niektórych innych części Karpat Wschodnich w zbiorach J. Łobarzewskiego. „Acta Societatis Botanicorum Poloniae” 1958 t. 27 nr 2 s. 273–289.
  17. Zielnik Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego - online [10.05.2020]
  18. Hiacynt Jan Kanty Łobarzewski, Zdanie Towarzystwa Gospodarskiego o zaprojektowanej przez Ministerstwo rolnictwa szkole leśniczej dla Galicyi, Miejsce nieznane: wydawca nieznany, 1850.
  19. Jacek Jan Kanty Łobarzewski h. Łada - M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego - online [10.05.2020]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]