Przejdź do zawartości

Hiszpańska Akademia Królewska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Hiszpańska Akademia Królewska
Real Academia Española
Logo
Godło Akademii
Ilustracja
Siedziba Akademii w Madrycie
przy ulicy Felipe IV 4
Państwo

 Hiszpania

Data utworzenia

1713

Dyrektor

Santiago Muñoz Machado[1]

Położenie na mapie Hiszpanii
Mapa konturowa Hiszpanii, w centrum znajduje się punkt z opisem „Hiszpańska Akademia Królewska”
Położenie na mapie wspólnoty autonomicznej Madrytu
Mapa konturowa wspólnoty autonomicznej Madrytu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Hiszpańska Akademia Królewska”
Położenie na mapie miasta Madrytu
Mapa konturowa miasta Madrytu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Hiszpańska Akademia Królewska”
Ziemia40°24′54,70″N 3°41′27,28″W/40,415194 -3,690911
Strona internetowa
Karta tytułowa: Fundación y estatutos de la Real Academia Española (1715) (Fundacja i Statuty Hiszpańskiej Akademii Królewskiej)

Hiszpańska Akademia Królewska (hiszp. Real Academia Española, RAE) – hiszpańska instytucja odpowiedzialna za regulowanie i rozpowszechnianie języka hiszpańskiego na świecie. Ma siedzibę w Madrycie.

Instytucja była wzorowana na Akademii della Crusca (1582) i Akademii Francuskiej (1635) i tak jak one miała dbać o „czystość i elegancję kastylijskiego języka”. Została założona przez Juana Manuela Fernándeza Pacheco w 1713. Król Filip V zaaprobował fundację konstytucją z 3 października 1714.

Opis

[edytuj | edytuj kod]

RAE powstała w 1713 roku z inicjatywy Juana Manuela Fernándeza Pacheco, markiza de Villena, za panowania Filipa V, pierwszego Burbona na tronie hiszpańskim, który zatwierdził jej statut królewskim dekretem w roku 1714[2][3]. Wzorowano ją na Akademii Francuskiej i włoskiej Accademia della Crusca[4]. Jej podstawowym celem, zgodnie z pierwszym statutem, opublikowanym w 1715 roku, było „kultywowanie i utrwalanie czystości i elegancji języka kastylijskiego przez eliminowanie wszelkich błędów” będących wynikiem „niewiedzy, próżnej afektacji, niedbałości i zbytniej swobody innowacyjnej”[5]. Akademia przyjęła dewizę: „Czyści, utrwala i przysparza blasku” (Limpia, fija y da esplendor)[6]. Obowiązuje ona do dzisiaj, widniejąc w godle Akademii przedstawiającym stojący na ogniu płonący tygiel.

RAE jest najstarszą królewską akademią spośród trzech utworzonych w XVIII wieku (dwie następne to Królewska Akademia Historii, 1738, i Królewska Akademia Sztuk Pięknych św. Ferdynanda, 1744)[7] i jedną z dziesięciu ogólnonarodowych królewskich akademii zgrupowanych dzisiaj w ramach Instytutu Hiszpanii (Instituto de España)[7]. Siedziba RAE mieści się w Madrycie, od roku 1894 w klasycystycznym pałacu przy ulicy Filipa IV, pod numerem 4[8].

Słownik RAE, wydania z XVIII i XIX w.
Premier Pedro Sánchez podczas wizyty w siedzibie RAE w kwietniu 2019 roku

Podstawą prawną działania Akademii jest jej zatwierdzany królewskim dekretem statut oraz wewnętrzny regulamin[9][10].

Zgodnie z obecnie obowiązującym statutem, Akademia jest instytucją o własnej osobowości prawnej, której „podstawową misją jest czuwać, aby zmiany, którym podlega język hiszpański w swoim nieustannym adaptowaniu się do potrzeb mówiących nim, nie rozbiły zasadniczej jedności, jaką utrzymuje on w kręgu hispanistycznym. Powinna dbać także o to, aby ewolucja ta zachowywała ducha języka takiego, jaki uformował się na przestrzeni wieków, jak również ustanawiać i upowszechniać zasady stosowności i poprawności oraz przyczyniać się do jego blasku”[11].

Pierwotnie Akademia składała się z 24 pełnoprawnych członków, zajmujących wyznaczoną statutowo liczbę miejsc (plazas del número). W razie dłuższej uzasadnionej nieobecności któregoś z nich, przyjmowała członków nadliczbowych (supernumerarios)[12]. Obecnie liczba pełnoprawych członków („akademików numerowych”, academicos de número) wynosi 46[13]. Każde z dożywotnio obejmowanych przez akademika miejsc oznaczone jest literą alfabetu, dużą lub małą[14][15]. Kooptacji akademików na wakujące miejsca pełnoprawni członkowie dokonują w tajnym głosowaniu przynajmniej bezwzględną (w trzeciej turze głosowania) większością głosów[13]. Pełnoprawni akademicy wybierają ze swego grona na czteroletnią kadencję dyrektora Akademii[13].

Obok członków pełnoprawnych, Akademia posiada członków korespondentów hiszpańskich (według statutu maksymalnie 60), członków korespondentów zagranicznych oraz członków honorowych[13]. Zgodnie z regulaminem Akademii, wszyscy pełnoprawni członkowie zagranicznych akademii języka hiszpańskiego otrzymują automatycznie członkostwo korespondencyjne RAE[13]. Istnieją 22 takie akademie, większość z nich w państwach Ameryki Łacińskiej[16][17].

Akademia finansowana jest z subwencji państwowych, dotacji rządowych i donacji prywatnych oraz dochodów z działalności własnej[13].

W swoim pierwotnym statucie Akademia postawiła przed sobą, jako pierwsze, zadanie stworzenia możliwie najobszerniejszego słownika języka hiszpańskiego (następnymi zadaniami miało być opracowanie gramatyki, poetyki i historii języka)[12]. W latach 1726–1738 ukazało się kolejno sześć tomów „Słownika języka kastylijskiego” (Diccionario de la lengua castellana)[18][19]. W 1780 opublikowana została jednotomowa wersja słownika, pozbawiona odniesień bibliograficznych, która stała się podstawą późniejszych wydań[18][20]. Słownik jest nieustannie aktualizowany. Od 15. wydania z 1925 roku nosi tytuł „Słownik języka hiszpańskiego” (Diccionario de la lengua española)[18]. W roku 2014 ukazało się jego 23 wydanie[21]. Słownik dostępny jest także w sieci[22]. W XVIII wieku ukazały się też dwa inne sztandarowe dzieła Akademii, wielokrotnie potem aktualizowane i wznawiane: „Ortografia hiszpańska” (Orthographía española, 1741)[23], ponad 15 wydań do roku 2010[24], i „Gramatyka języka kastylijskiego” (Gramática de la lengua castellana, 1771)[25], ponad 40 wydań do roku 2011[26].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Od grudnia 2018 rokuRAE: Directores. [dostęp 2019-10-28].
  2. ↑ RAE: Historia. [dostęp 2019-10-28].
  3. ↑ RAE: Orígenes. [dostęp 2019-10-28].
  4. ↑ Emilio Cotarelo y Mori: La fundación de la Academia Española y su primer director D. Juan Manuel F. Pacheco, Marqués de Villena.. s. 16-17. [dostęp 2019-10-28].
  5. ↑ RAE: Fundación, y Estatútos de la Real Académia Españóla. s. 11. [dostęp 2019-10-29].
  6. ↑ RAE: José de Solís y Gante. [dostęp 2019-10-28].
  7. ↑ a b Instituto de España: Las Reales Academias. [dostęp 2019-10-29].
  8. ↑ RAE: Sedes académicas. [dostęp 2019-10-29].
  9. ↑ Oba dokumenty, statut (Estatutos) i regulamin (Reglamento) zob. RAE: Estatutos y reglamento de la Real Acadamia Española. [dostęp 2019-10-29].
  10. ↑ Statut zob. też: BOE: Real Decreto 1109/1993, de 9 de julio, por el que se aprueba los Estatutos de la Real Academia Española. [dostęp 2019-10-28].
  11. ↑ Artykuł I Statutu. RAE: Estatutos y reglamento de la Real Acadamia Española. s. 9. [dostęp 2019-10-28].
  12. ↑ a b RAE: Fundación, y Estatutos de la Real Académia Españóla. [dostęp 2019-10-29].
  13. ↑ a b c d e f RAE: Estatutos y reglamento de la Real Acadamia Española. [dostęp 2019-10-29].
  14. ↑ RAE: Académicos de número. [dostęp 2019-10-29].
  15. ↑ Oficjalna lista aktualnych członków RAE zob. RAE: Relación actual. [dostęp 2019-11-08].
  16. ↑ Asociación de Academias de la Lengua Española (ASALE): Academias. [dostęp 2019-10-29].
  17. ↑ RAE: Académicos correspondientes hispanoamericanos. [dostęp 2019-10-29].
  18. ↑ a b c RAE: Cronología. [dostęp 2019-10-30].
  19. ↑ RAE: Diccionario de Autoridades (1726-1739). [dostęp 2019-10-30].
  20. ↑ RAE: Diccionario de la lengua española. [dostęp 2019-10-30].
  21. ↑ RAE: La 23.ª edición (2014). [dostęp 2019-10-30].
  22. ↑ RAE: DLE. [dostęp 2019-10-30].
  23. ↑ RAE: Orthographía. [dostęp 2019-10-30].
  24. ↑ RAE: Primera ortografía. [dostęp 2019-10-30].
  25. ↑ RAE: Gramática. [dostęp 2019-10-30].
  26. ↑ RAE: Primera gramática. [dostęp 2019-10-30].

Obecni członkowie Akademii

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Członkowie Hiszpańskiej Akademii Królewskiej.
Fotel Członek RAE Data wstąpienia Zawód Uwagi
A Wakat
a Pedro García Barreno 2006 lekarz i eseista
B Aurora Egido 2014 filolog Sekretarz RAE
b Miguel Sáenz 2013 tłumacz i prawnik
C Luis Goytisolo 1995 pisarz
c Víctor García de la Concha 1992 historyk literatury Dyrektor honorowy
D Darío Villanueva 2008 filolog i krytyk literacki
d Wakat
E Carmen Iglesias 2002 historyczka
e Juan Gil Fernández 2011 łacinista i mediewista Wicesekretarz RAE
F Manuel Gutiérrez Aragón 2016 reżyser, scenarzysta i pisarz
f José B. Terceiro 2012 ekonomista
G José Manuel Sánchez Ron 2003 fizyk i historyk nauki Wicedyrektor RAE
g Soledad Puértolas 2010 pisarz
H Félix de Azúa 2016 pisarz
h José Manuel Blecua Perdices 2006 filolog
I Luis Mateo Díez 2001 pisarz
i Wakat Po śmierci 7 listopada 2019 roku Margarity Salas
J Carlos García Gual 2019 tłumacz, filolog, helenista
j Álvaro Pombo 2004 pisarz
K Wakat
k José Antonio Pascual 2002 lingwista
L Mario Vargas Llosa 1996 pisarz i eseista
l Emilio Lledó 1994 filozof
M Juan Mayorga 2019 dramaturg
m José María Merino 2009 pisarz
N Guillermo Rojo 2001 lingwista Skarbnik
n Carme Riera 2013 pisarz
ñ Luis María Anson 1998 dziennikarz i przedsiębiorca
O Pere Gimferrer 1985 poeta, eseista i tłumacz
o Antonio Fernández Alba 2006 architekt i eseista
P Inés Fernández-Ordóñez 2011 filolog
p Francisco Rico 1987 historyk i filolog
Q Pedro Álvarez de Miranda 2011 filolog i leksykograf Bibliotekarz
q Wakat
R Javier Marías 2008 pisarz i tłumacz
r Santiago Muñoz Machado 2013 prawnik Dyrektor RAE
S Salvador Gutiérrez Ordóñez 2008 lingwista
s Paz Battaner 2017 filolog i leksykograf
T Arturo Pérez-Reverte 2003 pisarz i dziennikarz
t Ignacio Bosque 1997 lingwista
U Clara Janés 2016 poetka i tłumaczka
u Antonio Muñoz Molina 1996 pisarz
V Juan Luis Cebrián 1997 dziennikarz, pisarz i przedsiębiorca
X Wakat
Z José Luis Gómez 2014 reżyser teatralny i aktor

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hiszpańska_Akademia_Królewska&oldid=68328320”