Przejdź do zawartości

Indygówka niebieska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Indygówka niebieska
Cyanoloxia brissonii
(Lichtenstein, 1823)
Ilustracja
Samiec
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

kardynały

Rodzaj

Cyanoloxia

Gatunek

indygówka niebieska

Synonimy
  • Cyanocompsa cyanea (Linnaeus, 1758)
  • Loxia cyanea Linnaeus, 1758
  • Cyanocompsa brissonii (Lichtenstein, 1823)[1]
  • Fringilla brissonii Lichtenstein, 1823
  • Passerina brissonii (Lichtenstein, 1823)[1]
Podgatunki
  • C. b. caucae (Chapman, 1912)
  • C. b. minor (Cabanis, 1861)
  • C. b. brissonii (Lichtenstein, 1823)
  • C. b. sterea (Oberholser, 1901)
  • C. b. argentina (Sharpe, 1888)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Indygówka niebieska[3], łuszczyk niebieski[4] (Cyanoloxia brissonii) – gatunek małego ptaka z rodziny kardynałów (Cardinalidae). Dosyć często występuje na nizinach środkowej i wschodniej części Ameryki Południowej pomiędzy Amazonią a stepami Patagonii, dwie odizolowane populacje w Wenezueli i Kolumbii. Jest uznawany za gatunek najmniejszej troski.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Karol Linneusz w 1758 roku w 10. edycji Systema Naturae. Autor nadał mu nazwę Loxia cyanea, a jako miejsce typowe błędnie wskazał Angolę[5], co w 1923 roku Todd poprawił na stan Bahia w Brazylii[6][7]. Gatunek często był umieszczany w rodzaju Cyanocompsa. Gdy postanowiono włączyć Cyanocompsa do rodzaju Passerina, okazało się, że trzeba by wówczas zmienić popularną w piśmiennictwie nazwę Passerina cyanea (łuszczyk indygowy, oryginalna nazwa Tanagra cyanea Linnaeus, 1766), jako że stałaby się ona homonimem nowej nazwy indygówki niebieskiej. Aby uniknąć zamieszania w nazewnictwie, postanowiono uznać nazwę Loxia cyanea za nieważną i zastąpić ją nazwą Fringilla brissonii nadaną przez Martina Lichtensteina[6]. Jego krótki opis gatunku ukazał się w 1823 roku w katalogu Königliches Museum w Berlinie – „Verzeichniss der Doubletten des zoologischen Museums der Königl.”; jako miejsce typowe autor wskazał Brazylię[8], co przy okazji wspomnianej zmiany nazwy gatunku uściślono do stanu Bahia[6][9][10].

Obecnie indygówka niebieska zaliczana jest do rodzaju Cyanoloxia[3][11][12]. Wyróżnia się pięć podgatunków[9][11][12][13]:

  • C. b. caucae (Chapman, 1912)
  • C. b. minor (Cabanis, 1861)
  • C. b. brissonii (Lichtenstein, 1823)
  • C. b. sterea (Oberholser, 1901)
  • C. b. argentina (Sharpe, 1888)

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Nieduży ptak ze średniej wielkości, grubym, silnym i krótkim dziobem w kolorze czarniawo-szarym z wyraźnie bledszą częścią przydziobową dolnej szczęki. Tęczówki ciemnobrązowe. Nogi czarniawe. Wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec o niebieskim, dosyć jednolitym upierzeniu, nieco jaśniejszym na czole i policzkach. Okolice oczu, nasady dzioba, podbródka i gardła czarniawe. Górne części ciała ciemnoniebieskie. Lotki czarniawe. Klatka piersiowa i brzuch ciemnoniebieskie, a dolna część boków szaroniebieska. Samice są jaśniejsze, brązowe o ciepłym odcieniu na górnej części ciała i pomarańczowobrązowym na dolnej części. Płowe gardło i podgardle. Sterówki matowe czarniawobrązowe. Młode samce przypominają samice, wybarwiają się na niebiesko dopiero w drugim roku życia, stopniowo, najpierw w okolicach głowy, potem brzucha. C. b. caucae jest nieco mniejszy od podgatunku nominatywnego, C. b. minor jest nieco jaśniejszy w okolicy kupra, C. b. sterea jest mniejszy i ciemniejszy, a C. b. argentina jest większy. Długość ciała z ogonem: 15 cm, masa ciała 27–28 g[12][9].

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Poszczególne podgatunki indygówki niebieskiej występują:

Jest gatunkiem w zasadzie osiadłym. Jego zasięg występowania (Extent of occurrence, EOO) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 14,9 mln km²[16].

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Głównym habitatem indygówki niebieskiej są zarośla i gęsta roślinność oraz obrzeża Chaco. W Wenezueli i Kolumbii występuje w suchych lub półpustynnych zaroślach i na obrzeżach suchych lasów, na wysokościach do 1600 m n.p.m. W Argentynie do 2000 m n.p.m.[12]

Informacje o diecie tego gatunku są bardzo skąpe. W północno-wschodniej Brazylii stwierdzono żerowanie na kwiatach Zornia dipylla. Występuje zazwyczaj w parach[12]. Długość generacji jest określana na 4,2 lat[16].

Rozmnażanie

[edytuj | edytuj kod]

Niewiele wiadomo o rozmnażaniu tego gatunku. Opisano tylko pojedyncze gniazdo podgatunku C. b. argentina. W grudniu w gnieździe w kształcie kielicha o wymiarach: średnica zewnętrzna 9 cm, wewnętrzna 5x5,5 cm i wysokości 7,5 cm, zbudowanym z włókien roślinnych, znaleziono 2 jaja. Jaja były błękitne z drobnymi kasztanowatymi plamkami o większym skupieniu na szerszym końcu jaja. Opisano też lęgi z trzema jajami w kolorach niebieskawobiałym lub czerwonawobiałym z jasnocynamonowym plamkowaniem. Brak dalszych informacji[12].

Status

[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN indygówka niebieska klasyfikowana jest jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji nie jest określona, zaś jej trend nie jest określony[12][16]. Ptak ten opisywany jest jako dosyć pospolity[2][12].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Cyanocompsa brissonii, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2022-09-21] (ang.).
  2. a b Cyanoloxia brissonii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Cardinalidae Ridgway, 1901 – kardynały – Cardinals, grosbeaks and allies (wersja: 2019-05-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-09-22].
  4. P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 381, 1999. 
  5. K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758 (łac.).
  6. a b c R.A. Paynter jr., Subfamily Cardinalinae, [w:] R.A. Paynter Jr. & R.W. Storer, Check-list of birds of the World, t. 13, Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology, 1970, s. 239–240, 243–244 (ang.).
  7. W.E. Clyde Todd. A Review of the Genus Cyanocompsa. „The Auk”. 40 (1), s. 65, 1923. JSTOR: 4073680. (ang.).  publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać
  8. H. Lichtenstein, Verzeichniss der Doubletten des zoologischen Museums der Königl. Universität zu Berlin nebst Beschreibung vieler bisher unbekannter Arten von Säugethieren, Vögeln, Amphibien und Fischen, Berlin: In Commission bei T. Trautwein, 1823, s. 22 (łac. • niem.).
  9. a b c d Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 423. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
  10. Denis Lepage: Ultramarine Grosbeak Cyanoloxia brissonii (Lichtenstein, MHC 1823). Avibase. [dostęp 2022-09-21]. (ang.).
  11. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-09-22]. (ang.).
  12. a b c d e f g h i David Brewer: Ultramarine Grosbeak Cyanoloxia brissonii, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-09-21]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  13. HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-09-16].
  14. Cyanoloxia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-25] (ang.).
  15. brissonii, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-25] (ang.).
  16. a b c Ultramarine Grosbeak Cyanoloxia brissonii, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-09-22]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]