Irianoszczur wiewiórkozębny
| Anisomys imitator[1] | |
| O. Thomas, 1904[2] | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj |
Anisomys |
| Gatunek |
irianoszczur wiewiórkozębny |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |
 | |
Irianoszczur wiewiórkozębny[5] (Anisomys imitator) – gatunek ssaka z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), występujący endemicznie na Nowej Gwinei[4][6].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj i gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1904 roku brytyjski zoolog Oldfield Thomas nadając im odpowiednio nazwy Anisomys[3] i Anisomys imitator[2]. Holotyp pochodził z obszaru Avery, nad rzeką Aroa, w Prowincji Centralnej, w Papui-Nowej Gwinei[6]. Jedyny przedstawiciel rodzaju irianoszczur[5] (Anisomys)[6][7][8].
Anisomys imitator uważa się za jednego z najbardziej prymitywnych żyjących przedstawicieli rodziny Muridae na podstawie cech czaszkowo-zębowych, potwierdzonych później przez bardziej szczegółową analizę cech zębowych[8]. Dowody molekularne umieszczają Anisomys wśród australijsko-papuańskich członków plemienia Hydromyini, ale nie identyfikują żadnego bliskiego krewnego[8]. Zmienność geograficzną A. imitator należy poddać krytycznej ocenie za pomocą badań morfometrycznych lub genetycznych[8]; do tego czasu autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[8].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Anisomys: gr. ανισος anisos „nierówny”, od negatywnego przedrostka αν- an-; ισος isos „równy”[9]; μυς mus, μυος muos „mysz”[10].
- imitator: łac. imitator, imitatoris „imitator, naśladowca”, od imitari „naśladować”[11].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Irianoszczur wiewiórkozębny występuje w Górach Centralnych, od gór Weyland na wschód do gór Owena Stanleya, Cromwell i Rawlinson na półwyspie Huon oraz góry Dayman w górach Maneau w południowo-wschodniej, półwyspowej części[8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 215–285 mm, długość ogona 275–359 mm, długość ucha 16–26,3 mm, długość tylnej stopy 56–66 mm; masa ciała 280–580 g[7]. Jest to duży przedstawiciel myszowatych, podobny z wyglądu do dużych szczurowców (Uromys). Ma krótkie, szorstkie futro; na grzbiecie przemieszane są włosy czarne i płowe, spód ciała jest białawy, z włosami ciemniejszymi u nasady. Głowa ma szarawy odcień, wokół oczu jest niewyraźna czarna obwódka. Uszy są średniej wielkości, pokryte rzadkimi czarnymi włosami. Nogi są ciemnoszare, jaśniejsze od wewnątrz. Dłonie i stopy są brązowe, z białawymi końcami palców, od spodu nagie. Cechą charakterystyczną tego gatunku są nietypowe zęby: dolne siekacze są o połowę węższe od górnych, zaś w porównaniu z dużymi siekaczami trzonowce są nieoczekiwanie drobne; autor opisu gatunku spekulował, że tak wyposażony gryzoń może jadać twarde kokosy o miękkim wnętrzu[2].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Żyje w wyżynnej środkowej części wyspy, po obu stronach Gór Centralnych, na wysokościach od 1200 do 3500 m n.p.m. Jest spotykany w wilgotnym lesie równikowym, w siedliskach wtórnych i ogrodach[4].
Populacja i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Irianoszczur wiewiórkozębny jest spotykany na dużym obszarze. Zagęszczenie populacji jest niewielkie, jest on naturalnie rzadki; jego liczebność jest uznawana za stabilną. Zagrożeniem dla niego jest rywalizacja ze strony szczurów śniadych, a także możliwość zarażenia chorobami i pasożytami tych gryzoni. Jest także odławiany przez rdzenną ludność jako źródło pożywienia, dla zębów i skór, ale nie jest to uznawane za zagrożenie dla gatunku. Występuje w obszarach chronionych, w niektórych tubylcy mają prawo do polowań. Irianoszczur wiewiórkozębny jest przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody uznawany za gatunek najmniejszej troski[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Anisomys imitator, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Thomas 1904 ↓, s. 200.
- ↑ a b Thomas 1904 ↓, s. 199.
- ↑ a b c d T. Leary i inni, Anisomys imitator, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-02-24] (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 280. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Anisomys imitator. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-02-24].
- ↑ a b Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 679. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ a b c d e f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 490. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 16.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 141.
- ↑ imitator, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-24] (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- O. Thomas. Exhibition of specimens and descriptions of new species of mammals from New Guinea. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1903 (2), s. 196–202, 1904. (ang.).
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).