Język czamorro
| Obszar |
Mariany (archipelag) | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
60 tys. | ||||
| Pismo/alfabet | |||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||
| |||||
| Status oficjalny | |||||
| język urzędowy | Guam, Mariany Północne | ||||
| UNESCO | 2 wrażliwy↗ | ||||
| Ethnologue | 1 narodowy↗ | ||||
| Kody języka | |||||
| ISO 639-1 | ch | ||||
| ISO 639-2 | cha | ||||
| ISO 639-3 | cha | ||||
| IETF | ch | ||||
| Glottolog | cham1312 | ||||
| Ethnologue | cha | ||||
| GOST 7.75–97 | чам 782 | ||||
| WALS | cha | ||||
| W Wikipedii | |||||
| |||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||
Język czamorro, język chamorro[1] – język austronezyjski używany w Guam i Marianach Północnych (objęty statusem języka urzędowego), przez lud Czamorro[2]. Posługuje się nim ok. 40 tys. (2010) mieszkańców archipelagu Marianów oraz 20 tys. osób (2009–2013) poza granicami obu terytoriów[3].
Pomimo swojej lokalizacji w Mikronezji (Oceanii) nie jest przedstawicielem języków oceanicznych[4]. Uchodzi za bliżej spokrewniony z językami Filipin i Indonezji, przy czym jego dokładna przynależność jest niejasna[5]. Znalazł się w propozycji grupy zachodniej języków malajsko-polinezyjskich (siostrzanej wobec grupy centralno-wschodniej)[6][7][8]. Bywa zaliczany do języków filipińskich[1][9]. K.A. Adelaar (2005) i A.D. Smith (2017) klasyfikują go jako izolat w ramach języków malajsko-polinezyjskich[6][10]. Pewne innowacje morfologiczne łączą go z językami zachodniej Indonezji, niemniej brak jednoznacznych rozstrzygnięć. Czamorro nie wydaje się blisko spokrewniony z palau[3].
Do zatarcia jego związków zewnętrznych przyczynił się zapewne kontakt z różnymi grupami językowymi[11]. Czamorro wykazuje wpływy leksykalne języka hiszpańskiego i języków filipińskich. Zidentyfikowano też pewne zapożyczenia z języków oceanicznych i innych źródeł austronezyjskich[12]. Wyrazy pochodzenia hiszpańskiego tworzą dużą część nowoczesnego słownictwa czamorro; wpływy hiszpańskie sięgają również wyrazów funkcyjnych, a rodzime liczebniki (o podłożu austronezyjskim) zostały wyparte przez liczebniki hiszpańskie. Niekiedy czamorro bywa wręcz uważany za język mieszany lub kreolski; na niekorzyść tej propozycji przemawia jednak analiza pozostałych cech języka (w zakresie podstawowej gramatyki i leksyki)[3].
Jest zapisywany alfabetem łacińskim[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 79, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 [zarchiwizowane] (pol.).
- ↑ a b M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Chamorro, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-24] (ang.).
- ↑ a b c Zobel 2024 ↓, s. 653.
- ↑ Adelaar 2005 ↓, s. 1.
- ↑ Zobel 2002 ↓, s. 405.
- ↑ a b Adelaar 2005 ↓, s. 14, 17.
- ↑ Zobel 2002 ↓, s. 405–406.
- ↑ Blust 1980 ↓, s. 11–12.
- ↑ Adelaar 2005 ↓, s. 17.
- ↑ Smith 2017 ↓, s. 475.
- ↑ Reid 2002 ↓, s. 63.
- ↑ Zobel 2002 ↓, s. 432.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- K. Alexander Adelaar, The Austronesian languages of Asia and Madagascar: a historical perspective, [w:] K. Alexander Adelaar, Nikolaus P. Himmelmann (red.), The Austronesian languages of Asia and Madagascar, Abingdon–New York: Routledge, 2005, s. 1–42, DOI: 10.4324/9780203821121, ISBN 978-0-2038-2112-1, ISBN 978-0-7007-1286-1, OCLC 53814161 (ang.).
- Robert Blust, Austronesian Etymologies, „Oceanic Linguistics”, 19 (1/2), 1980, s. 1–189, ISSN 0029-8115, OCLC 9982679255, JSTOR: 20172307 (ang.).
- Lawrence A. Reid, Morphosyntactic evidence for the position of Chamorro in the Austronesian language family, [w:] Robert S. Bauer (red.), Collected Papers on Southeast Asian and Pacific Languages, Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2002 (Pacific Linguistics 530), s. 63–94, DOI: 10.15144/PL-530.63, ISBN 978-0-85883-528-3, OCLC 51647270 (ang.).
- Alexander D. Smith, The Western Malayo-Polynesian Problem, „Oceanic Linguistics”, 56 (2), 2017, s. 435–490, DOI: 10.1353/ol.2017.0021, ISSN 0029-8115, OCLC 9982714373, JSTOR: 26408513 (ang.).
- Erik Zobel, The position of Chamorro and Palauan in the Austronesian family tree: evidence from verb morphosyntax, [w:] Fay Wouk, Malcolm Ross (red.), The History and Typology of Western Austronesian Voice Systems, Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2002 (Pacific Linguistics 518), s. 405–436, DOI: 10.15144/PL-518.405, ISBN 978-0-85883-477-4, OCLC 49988027 (ang.).
- Erik Zobel, Chamorro, [w:] K. Alexander Adelaar, Antoinette Schapper (red.), The Oxford Guide to the Malayo-Polynesian Languages of Southeast Asia, Oxford: Oxford University Press, 2024, s. 653–661, DOI: 10.1093/oso/9780198807353.003.0038, ISBN 978-0-19-880735-3, ISBN 978-0-19-253426-2, OCLC 1449546728 (ang.).