Język kasycki
Język kasycki – język izolowany, używany w starożytności przez lud Kasytów, przybyłych z gór Zagros do południowej Mezopotamii w XVII wieku p.n.e. Nie wykazuje pokrewieństwa z językiem sumeryjskim, podobnie jak z językami semickimi czy też językami indoeuropejskimi, choć występują w nim indoeuropejskie zapożyczenia. Kasyci byli ludem o niezidentyfikowanym do końca pochodzeniu. Dominującym elementem u niego były cechy indo-irańskie. Po przybyciu do Babilonii Kasyci założyli własną dynastię i przejęli lokalny język. Język Kasytów został dostrzeżony dzięki zachowanej w źródłach akadyjskich onomastyce i nielicznym słowom, nienależącym do języka akadyjskiego[1].
Tekstów zapisanych w języku kasyckim nie odkryto. Liczba zachowanych w źródłach akadyjskich słów kasyckich wynosi niewiele ponad 60. Pojęcia te ograniczają się jedynie do określonych pól semantycznych: ras koni, części rydwanów, terminów z zakresu irygacji, nazw roślin i tytułów[2]. Około 200 dodatkowych zrostków wyodrębniono dzięki badaniom antroponimów, toponimów, teonimów oraz imion nadawanych przez Kasytów koniom. Dzięki badaniom teonimicznym z imion władców wyodrębniono imiona bóstw kasyckich.
Przykłady słów kasyckich: barhu – „głowa” (hur. pahi – „głowa”), bašhu – „bóg” (hur. ašhu – „wysoki”), buri, ubri – „pan” (hur. ebri, ewri; urart. euri – „pan, władca”), burna – „sługa” (hur. burami – „sługa”; urart. bura – „sługa, niewolnik”), dakaš – „gwiazda”, dagigi – „niebo”, iaš – „kraj” (hur. eše – „ziemia”), kukla – „niewolnik, sługa”, mali – „człowiek”, mele/i – „niewolnik, sługa”, ulam – „syn, dziecko”[3].
Język kasycki nie należał do języków indoeuropejskich, ani do semickich. Pokrewieństwo z językiem elamickim jest wątpliwe. Taką teorię wysunął Georg Hüsing. Według Augusta Ancillottiego kasycki należał do bliżej nieokreślonego i słabo poświadczonego języka indo-irańskiego z rodziny języków indo-europejskich. W świetle badań Arnauda Fournet'a jest językiem, spokrewnionym z huro-urartyjskimi[4]. Istniała także teoria o przynależności kasyckiego do rodziny języków kartwelskich[5].
Kasycki był językiem aglutynacyjnym, prawdopodobnie używającym głównie zrostków. Istniały przynajmniej cztery samogłoski: a, u, e oraz i, z tym że dwie ostatnie nie zawsze były rozróżniane. Ponieważ nie odnaleziono ani jednego zdania zapisanego w języku kasyckim, nie można nic powiedzieć o składni ani fleksji. Z analizy kasyckich imion własnych można wnioskować, że posiadały następującą strukturę: rdzeń czasownika – znacznik rodzaju czasownika (np. -a- dla czas. ruchu, -i- dla czas. przechodnich, -u- dla czas. nieprzechodnich) – znacznik czasu (np. -∅- na oznaczenie czasu teraźniejszego, -b- na oznaczenie czasu przeszłego) – dopełnienie (np. -di- „mnie”, -mba- „ciebie”, -i- „jego/jemu”) – podmiot (np. -ti/di „ja”, -mba/mma „ty”, -a „on”, -e/i „ona”, -nnu/nna/nni „oni”; często jako podmiot występuje imię boga)[6].
Przykłady imion kasyckich[6]:
| imię kasyckie | rdzeń czasownika | znacznik rodzaju czas. | znacznik czasu | dopełnienie | podmiot | tłumaczenie |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ha-aš-te-ia | haz- | -∅- | -∅- | -di- | -a | „on słyszy mnie” |
| Ha-ši-it-te | haz- | -i- | -t<b- | -i- | -di | „ja usłyszałem jego” |
| A-ri-pa-am-pa | ar- | -i- | -b- | -i- | -mba | „ty dałeś jemu” |
| Ši-im-te-e | šim- | -i- | -∅- | -di- | -e | „ona chroni mnie” |
| A-ra-a-a | ar- | -a- | -∅- | / | -a | „on przychodzi aby dać” |
| A-ri-in-nu | ar- | -i- | -∅- | -i- | -nnu | „oni dają jemu” |
| Al-ba-di-Sah | al- | -a- | -b- | -di- | Sah | „(bóg) Sah sprowadził mnie” |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ M. L. Uberti, Wprowadzenie do historii starożytnego Bliskiego Wschodu..., s. 47–48.
- ↑ A. Fournet, The Kassite Language In a Comparative Perspective with Hurrian and Urartean, „The Macro-Comparative Journal” 2 (2011) nr 1, s. 2.
- ↑ A. Fournet, The Kassite Language In a Comparative Perspective with Hurrian and Urartean, „The Macro-Comparative Journal” 2 (2011) nr 1, s. 6–17.
- ↑ A. Fournet, The Kassite Language In a Comparative Perspective with Hurrian and Urartean, „The Macro-Comparative Journal” 2 (2011) nr 1, s. 3.
- ↑ Н. Я. Марр, Избранные работы, T. 5, Этно- и глоттогония Восточной Европы, Ленинград 1935, s. 139.
- ↑ a b A. Fournet, The Kassite Language In a Comparative Perspective with Hurrian and Urartean, „The Macro-Comparative Journal” 2 (2011) nr 1, s. 4–5.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Delitzsch F., Die Sprache Der Kossäer. Linguistisch-Historische Funde Und Fragen, Leipzig 1884.
- Fournet A., The Kassite Language In a Comparative Perspective with Hurrian and Urartean, „The Macro-Comparative Journal” 2 (2011) nr 1.
- Maria Luisa Uberti, Wprowadzenie do historii starożytnego Bliskiego Wschodu, Andrzej Mrozek (tłum.), Marek Stępień (red.), Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2010, s. 47–48, ISBN 978-83-235-0680-5, OCLC 751354697.
- Марр Н. Я., Избранные работы, T. 5, Этно- и глоттогония Восточной Европы, Ленинград 1935.