Języki dajskie

Języki dajskie

Obszar	południowo-wschodnia Azja, południowe Chiny
Występowanie
Zasięg geograficzny języków dajskich
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode.

Języki dajskie, taj-kadaj, kadaj lub kra-daj – rodzina językowa obejmująca szereg języków używanych w południowo-wschodniej Azji i południowych Chinach.

Pochodzenie i pokrewieństwo

Dawniej wliczano je do języków sino-tybetańskich, lecz obecnie przyjmuje się, że stanowią odrębną rodzinę. Czasem sugeruje się związki z językami austronezyjskimi, łącząc je w ramach rodziny zwanej austro-tajską albo nawet większej, nadrodziny austryckiej.

Roger Blench wysunął hipotezę, że jeśli istnieje jakieś austro-dajskie pokrewieństwo, jest rzeczą mało prawdopodobną, aby miało charakter siostrzeństwa, jak tradycyjnie postulowano, a raczej, że języki kadaiskie mogą być częścią austronezyjskich, których użytkownicy przenieśli się z Filipin na Hajnan, a stamtąd rozprzestrzenili się na terytorium dzisiejszych Chin, gdzie daicka część języków kadaiskich uległa „radykalnej restrukturyzacji” pod wpływem języków hmong-mien i chińskiego.

Podobną hipotezę, którą mogą poprzeć badania genetyczne, wysunął Laurent Sagart. Przypuszcza on, że język pradajski był w istocie wczesnym językiem austronezyjskim, którego użytkownicy, już po osiedleniu się pra-austronezyjczyków czy raczej mieszkańców wybrzeża wschodnich Chin na wyspie Tajwan i rozwoju języka praaustronezyjskiego, tysiące lat temu przewędrowali znów z północno-wschodniego Tajwanu na południowo-wschodnie wybrzeże Chin.

Wyraźne podobieństwa w słownictwie dajskim i austronezyjskim mogłyby być więc wyjaśnione jako współdziedziczony słownik albo jako prehistoryczne zapożyczenia z hipotetycznego i nieznanego (choć możliwe, że związanego z pramalajsko-polinezyjskim) języka austronezyjskiego.

Sagart zasugerował również bardzo dalekie związki języków austronezyjskich (do których zaliczał pradajski) z sino-tybetańskimi, które miałyby sięgać swymi korzeniami neolitycznych wspólnot nadbrzeżnych regionów północnych i wschodnich Chin.

Różnorodność języków tai-kadai w południowo-wschodnich Chinach wskazuje, iż właśnie stamtąd pochodzą. Ludy posługujące się językami tajskimi zawędrowały do południowo-wschodniej Azji, zakładając na terytorium zajmowanym niegdyś przez grupy posługujące się językami austroazjatyckimi, zręby państw: tajskiego i laotańskiego.

Klasyfikacja

Poniższa systematyka jest autorstwa Edmondsona i Solnita (z 1997). Nie ma jednak zgody co do jej ostatecznego kształtu. Ogólnie przyjęta systematyka jest użyta przez Ethnologue.

• Języki hlai
  • dżiamao (Hajnan)
  • hlai (Hajnan)
• Języki gejan (= Języki kadai w Ethnologue)
  • jerong (chiński interior)
  • gelao (Wietnam, Chiny)
  • laczi (Wietnam, Chiny)
  • biały laczi (Wietnam)
  • bujang (chiński interior)
  • cun (Hajnan)
  • en (Wietnam)
  • qabiao (Laqua, Pupeo) (Wietnam, Chiny)
  • laha (Wietnam)
• Język kam-tai
  • Język be-tai
    • be (Hajnan)
    • języki tajskie
    • saek (Laos)
  • Język lakkia-kam-sui
    • Języki lakkia-biao (chiński interior)
      • lakkia
      • biao
    • Języki kam-sui (chiński interior)
      • ai-czam
      • cao miao
      • północny dong
      • południowy dong
      • kang
      • mak
      • mulam
      • maonan
      • sui
      • t’en

Bibliografia

• Edmondson, J.A., D.B. Solnit eds. 1997. Comparative Kadai: the Tai branch. Dallas: Summer Institute of Linguistics and the University of Texas at Arlington. ISBN 0-88312-066-6
• Blench, Roger. 2004. Stratification in the peopling of China: how far does the linguistic evidence match genetics and archaeology? Paper for the Symposium "Human migrations in continental East Asia and Taiwan: genetic, linguistic and archaeological evidence". Geneva June 10-13, 2004. Université de Genèv.
• Tai-kadai Languages. (2007). Curzon Pr. ISBN 978-0-7007-1457-5
• Diller, A. (2005). The Tai-Kadai languages. London [etc.]: Routledge. ISBN 0-7007-1457-X
• Edmondson, J. A., Solnit, D. B. (1988). Comparative Kadai: linguistic studies beyond Tai. Summer Institute of Linguistics publications in linguistics, nr. 86. [Arlington, Tex.]: Summer Institute of Linguistics. ISBN 0-88312-066-6