Przejdź do zawartości

Józef Rostafiński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Rostafiński
Ilustracja
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

14 sierpnia 1850
Warszawa

Data i miejsce śmierci

5 maja 1928
Kraków

Profesor nauk biologicznych
Specjalność: botanik
Alma Mater

Szkoła Główna Warszawska

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Okres zatrudn.

1878–1928

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach

Józef Rostafiński (ur. 14 sierpnia 1850 w Warszawie[1], zm. 5 maja 1928 w Krakowie[1]) – botanik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; członek PAU, pionier polskiej florystyki.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Rostafiński w młodości

Urodził się 14 sierpnia 1850 roku w Warszawie, w rodzinie Michała i Wilhelminy z Wentzlów. Już jako dziecko zainteresował się botaniką pod wpływem profesora nauk naturalnych oraz wykładowcy w Akademii Duchownej Rzymsko-Katolickiej ks. Józefa Wyszyńskiego. To z jego inspiracji w wieku 11 lat założył swoje pierwsze herbarium[2].

Józef Rostafiński w todze dziekana

Po ukończeniu 5-klasowej Pensji Wyższej Męskiej K. Jurkiewicza (1863) uczęszczał do II Gimnazjum w Warszawie (1863–1866). Następnie studiował nauki przyrodnicze w Szkole Głównej w Warszawie (1866–1869). Po rusyfikacji Szkoły Głównej w 1869 i przemianowaniu jej na Cesarski Uniwersytet Warszawski, kontynuował studia na uczelniach w Jenie (1869–1870), Halle (1870–1872) i Strasburgu (1872–1873), gdzie w 1873 uzyskał doktorat z filozofii, na podstawie pracy Versuch eines Systems der Mycetozoen. W latach 1874–1876 był asystentem Antona de Bary’ego na Uniwersytecie Strasburskim. Tam też w 1875 habilitował się[3].

Od 1876 związał się z Uniwersytetem Jagiellońskim. W 1878 otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego botaniki, a jednocześnie dyrektora Ogrodu Botanicznego (do 1901). W 1882 został profesorem zwyczajnym. W latach 1884–1886 był dziekanem Wydziału Filozoficznego UJ[3].

Od 1877 (zatwierdzony w 1878) był członkiem korespondentem, od 1883 – członkiem czynnym Akademii Umiejętności (od 1918 Polskiej Akademii Umiejętności). Od 1873 współpracownik (od 1877 członek) Komisji Fizjograficznej AU, w latach 1890–1907 – sekretarz Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego AU; w latach 1920–1923 dyrektor Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego PAU[4].

Ponadto był członkiem wielu towarzystw naukowych krajowych, jak i zagranicznych: Polskiego Towarzystwa Botanicznego (1924 – członek honorowy), Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1885), Towarzystwa Muzeum Tatrzańskiego (1889 – członek honorowy), Towarzystwa Ogrodniczego w Krakowie (1893 – członek założyciel), Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie (1925 – członek honorowy), Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika (1875 – członek założyciel), a także m.in. Botanischer Verein von Brandenburg (1871), Società Crittogenologica Italiana (1878), Società Italiana di Scienze Naturali, Société Nationale des Sciences Naturelles de Cherbourg (1874), Zoologisch-Botanische Gesellschaft in Wien (1870)[3].

W 1910 przeszedł na wcześniejszą emeryturę. W 1919 został reaktywowany w krakowskiej uczelni jako profesor historii nauk biologicznych i botaniki oraz obdarzony tytułem profesora honorowego Uniwersytetu Jagiellońskiego (1921).

Jedna z jego książek, Przewodnik do oznaczania roślin w Polsce dziko rosnących, doczekała się 21 wydań w latach 1886–1979.

Cierpiał na arteriosklerozę. Zmarł 5 maja 1928. Został pochowany 7 maja 1928 na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera 16-płn-po lewej Lgockich)[5][6].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy z Marią z Ebertów (1861–1890), z którą miał córkę Zofię (1884–1924), później siostrę zakonną zgromadzenia nazaretanek, oraz syna Jana (1882–1966), który został zootechnikiem, profesorem hodowli zwierząt SGGW w Warszawie, ojca Wojciecha Rostafińskiego. W 1895 ożenił się po raz drugi, z Marią Tomaszewską (zm. 1946), z którą miał dwie córki: Justynę Stażewską (1898–1928), malarkę zmarłą na tyfus, oraz Halinę Rostafińską-Choynowską (1897–1979), autorkę opowiadań i audycji radiowych dla dzieci[3].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

W 1950 wmurowano w kościele św. Anny w Krakowie tablicę pamiątkową poświęconą prof. Józefowi Rostafińskiemu.

Imieniem Józefa Rostafińskiego nazwano ulice w Krakowie, Warszawie i Wrocławiu.

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • 1874: Śluzowce (Mycetozoa), Monografia, Pamiętnik Towarzystwa Nauk Ścisłych w Paryżu T. 5
  • 1877: O podzielności jaja (Mn a ovi natura) i zapłodnieniu u morszczynów[8]
  • 1887: Polska z czasów przedhistorycznych pod względem fizjograficznym[9]
  • 1894: Zielnik czarodziejski to jest zbiór przesądów o roślinach, ZWAK, t. 18, s. 21[10]
  • 1888: Nasza literatura botaniczna XVI w. oraz jej autorowie lub tłomacze: studyjum krytyczne[11]
  • 1896: Ludzie i świat Algieru
  • 1900: Średniowieczna historia naturalna w Polsce (tom 1–2)
  • 1900: Medycyna na Uniwersytecie Jagiellońskim w XV wieku. Szkic źródłowy i krytyczny[12]
  • 1900: Słownik polskich imion rodzajów roślin
  • 1921: Początki botaniki oparte na opisie roślin. Z XVI oryginalnemi tablicami i 104 rycinami w tekście[13]
  • 1921: Las, bór, puszcza, matecznik jako natura i baśń w poezji Mickiewicza[14]
  • 1922: Wpływ przeżyć chłopięcych Mickiewicza na obrazy ostatnich dwu ksiąg Pana Tadeusza oraz o święceniu ziół na Matkę Boską Zielną[15]

Był także encyklopedystą. Na prośbę Zygmunta Glogera napisał do jego Encyklopedii staropolskiej hasło Rośliny miłośnicze. Jego nazwisko jako współtwórcę tej encyklopedii wymienia autor w posłowiu tomu IV[16].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich. Podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci – pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 430.
  2. ↑ Zemanek 2000 ↓.
  3. ↑ a b c d Alicja Zemanek (red.), Józef Rostafiński (1850–1928) Botanik, systematyk roślin niższych, historyk biologii. Złota Księga Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi. Część I: Biografie uczonych. Uniwersytet Jagielloński, Kraków, s. 89–100 [dostęp 2023-03-07].
  4. ↑ Piotr Köhler: Botanika w Towarzystwie Naukowym Krakowskim, Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Umiejętności (1815–1952). Kraków: 2002.
  5. ↑ Lokalizator Grobów – Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 2023-03-07].
  6. ↑ Groby profesorów UJ na Cmentarzu Rakowickim. 2010-10-20. [dostęp 2015-08-29].
  7. ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 434 „za zasługi na polu pracy naukowej”.
  8. ↑ O podzielności jaja (mn a ovi natura) i zapłodnieniu u morszczynów.
  9. ↑ Nekrologia ś.p. Józef Rostafiński Czas 1928 nr 105 s.3 [1].
  10. ↑ Zielnik czarodziejski to jest Zbiór przesądów o roślinach / przez Józefa Rostafińskiego.
  11. ↑ Nasza literatura botaniczna XVI w. oraz jej autorowie lub tłomacze: studyjum krytyczne – Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa.
  12. ↑ Medycyna na Uniwersytecie Jagiellońskim w XV wieku. Szkic źródłowy i krytyczny – Śląska Biblioteka Cyfrowa.
  13. ↑ Początki botaniki oparte na opisie roślin. Z XVI oryginalnemi tablicami i 104 rycinami w tekście. – Wyd. 10, nowo opracowane – Śląska Biblioteka Cyfrowa.
  14. ↑ Las, bór, puszcza, matecznik, jako natura i baśń w poezji Mickiewicza – Śląska Biblioteka Cyfrowa.
  15. ↑ Wpływ przeżyć chłopięcych Mickiewicza na obrazy ostatnich dwu ksiąg Pana Tadeusza oraz o święceniu ziół na Matkę Boską Zielną – Śląska Biblioteka Cyfrowa.
  16. ↑ Gloger 1903 ↓.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Zygmunt Gloger: Encyklopedia staropolska ilustrowana. T. IV. Warszawa: Druk P. Laskauera i W.Babickiego, 1903.
  • † Józef Rostafiński. „Ilustrowany Kuryer Codzienny”, s. 11, nr 126 z 7 maja 1928. 
  • Alicja Zemanek: Józef Rostafiński botanik i humanista. Kraków: Komisja Historii Nauki, Polska Akademia Umiejętności, 2000, s. 13–106.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Rostafiński&oldid=70878538”