Języki minahaskie
| Obszar | |
|---|---|
| Użytkownicy | |
| Klasyfikacja genetyczna |
|
| Podział |
• język tonsawang |
| Kody rodziny językowej | |
| Glottolog | mina1272 |
| Występowanie | |
 Mapa grup językowych wyspy Celebes. Języki filipińskie (w tym minahaskie) oznaczono kolorem żółtym. | |
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode. | |
Języki minahaskie – grupa spokrewnionych języków austronezyjskich używanych przez lud Minahasa na wyspie Celebes. Tradycyjny obszar tych języków to region Minahasa w północno-wschodniej części wyspy[1]. Należą do gałęzi języków filipińskich[2][3]. Ich podział przedstawia się w następujący sposób[4]:
- Tonsawang
- Północnominahaskie:
- Tontemboan
- Północno-wschodnie: tondano, tombulu (minahasa), tonsea.
W językach minahaskich zaznaczyły się zarówno wpływy europejskie, jak i wpływy innych języków Indonezji. Wiele zapożyczeń pochodzi z takich języków jak hiszpański, ternate i portugalski[5][6]. Istotnym źródłem słownictwa jest również malajski, z którym języki minahaskie przeszły długookresową historię kontaktu; dodatkowo malajski pośredniczył w zapożyczaniu wyrazów sanskryckich, arabskich i innych[7]. Języki minahaskie jedynie w ograniczonym stopniu wpłynęły na leksykę malajskiego miasta Manado[8][9].
Wśród użytkowników języków minahaskich panuje powszechna wielojęzyczność[10]. Są wypierane przez malajski miasta Manado, który służy jako regionalna lingua franca[10][11]. Do ich zaniku przyczyniają się również migracje ludności (wiele osób z ludu Minahasa zamieszkuje inne zakątki wyspy Celebes i pobliskie regiony kraju)[12].
W ujęciu geograficznym do języków minahaskich zalicza się także ponosakan, bantik i ratahan[13]. Ponosakan wykazuje jednak bliższy związek z językiem mongondow[14], a języki bantik i ratahan są pokrewne językowi sangir[3][13]. Wszystkie trzy są zagrożone wymarciem[14][15]. Dokonano rekonstrukcji języka praminahaskiego (Sneddon 1978 ↓).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zorc, Lobel i Hall 2024 ↓, s. 87.
- ↑ Adelaar 2005 ↓, s. 16.
- ↑ a b Wil Lundström-Burghoorn: Minahasa Civilization: A Tradition of Change. Göteborg: Acta Universitatis Gothoburgensis, 1981, s. 19, seria: Gothenburg studies in social anthropology 2. ISBN 91-7346-095-8. OCLC 8165475. (ang.).
- ↑ Sneddon 1978 ↓, s. 9.
- ↑ F. S. Watuseke. Kata-kata Ternate dalam bahasa Melaju-Manado dan bahasa-bahasa Minahasa. „Pembina Bahasa Indonesia”. IX, s. 107–110, 1965. (indonez.).
- ↑ M. J. C. Schouten: Leadership and social mobility in a Southeast Asian society: Minahasa, 1677–1983. Leiden: KITLV Press, 1998, s. 39–40, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 179. DOI: 10.1163/9789004486898. ISBN 978-90-04-48689-8. ISBN 978-90-67-18109-9. OCLC 1290022747. (ang.).
- ↑ Sneddon 1978 ↓, s. 12–13.
- ↑ Brickell 2020 ↓, s. 168.
- ↑ David Henley: Nationalism and regionalism in a colonial context: Minahasa in the Dutch East Indies. Leiden: KITLV Press, 1996, s. 86, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 168. DOI: 10.1163/9789004486928. ISBN 978-90-04-48692-8. ISBN 978-90-6718-080-1. OCLC 35113123. Cytat: It is perhaps significant that the most obvious cultural marker of the orang Manado as a group, the peculiar form of the Malay language known as Manado Malay, has no special connection with Minahasa. Derived from a Moluccan trade dialect and still rich in Ternate vocabulary, Manado Malay has borrowed remarkably little from the Minahasan languages which it is still in the process of displacing. (ang.).
- ↑ a b Prentice 1994 ↓, s. 411.
- ↑ Worldmark Encyclopedia of Cultures and Daily Life ↓, s. 651.
- ↑ Florey 2005 ↓, s. 53–54.
- ↑ a b Sneddon 1970 ↓, s. 13.
- ↑ a b Jason William Lobel. Ponosakan: A Dying Language of Northeastern Sulawesi. „Oceanic Linguistics”. 54 (2), s. 396–435, grudzień 2015. DOI: 10.1353/ol.2015.0022. ISSN 1527-9421. OCLC 7973568496. JSTOR: 43897709. (ang.).
- ↑ Florey 2005 ↓, s. 53.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- K. Alexander Adelaar: The Austronesian languages of Asia and Madagascar: a historical perspective. W: K. Alexander Adelaar, Nikolaus P. Himmelmann (red.): The Austronesian languages of Asia and Madagascar. Abingdon–New York: Routledge, 2005, s. 1–42. DOI: 10.4324/9780203821121. ISBN 0-7007-1286-0. OCLC 53814161. (ang.).
- Timothy C. Brickell: Language contact in North Sulawesi: Preliminary observations. W: Thomas J. Conners, Atsuko Utsumi (red.): Aspects of regional varieties of Malay. 2020, s. 159–190, seria: NUSA 68. DOI: 10.15026/94893. OCLC 8682619226. (ang.).
- Margaret Florey: Language shift and endangerment. W: K. Alexander Adelaar, Nikolaus P. Himmelmann (red.): The Austronesian languages of Asia and Madagascar. Abingdon–New York: Routledge, 2005, s. 43–64. DOI: 10.4324/9780203821121. ISBN 0-7007-1286-0. OCLC 53814161. (ang.).
- Minahasans. W: Timothy L. Gall, Jeneen Hobby (red.): Worldmark Encyclopedia of Cultures and Daily Life. Wyd. 2. T. 4. Farmington Hills, MI: Gale, 2009, s. 650–653. ISBN 978-1-4144-4892-3. OCLC 388481759. [dostęp 2022-12-27]. (ang.).
- Jack Prentice: Manado Malay: Product and agent of language change. W: Tom Dutton, Darrell T. Tryon (red.): Language Contact and Change in the Austronesian World. Berlin: Walter de Gruyter, 1994, s. 411–442, seria: Trends in Linguistics. Studies and Monographs 77. DOI: 10.1515/9783110883091.411. ISBN 978-3-11-088309-1. OCLC 853258768. (ang.).
- James N. Sneddon. The Languages of Minahasa, North Celebes. „Oceanic Linguistics”. 9 (1), s. 11–36, 1970. DOI: 10.2307/3622930. ISSN 0029-8115. OCLC 5546308537. JSTOR: 3622930. (ang.).
- James N. Sneddon: Proto-Minahasan: phonology, morphology, and wordlist. Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1978, seria: Pacific Linguistics B-54. DOI: 10.15144/PL-B54. ISBN 0-85883-169-4. OCLC 8494385. (ang.).
- R. David Zorc, Jason W. Lobel, William Hall: Historical linguistics of the Philippines. W: K. Alexander Adelaar, Antoinette Schapper (red.): The Oxford Guide to the Malayo-Polynesian Languages of Southeast Asia. Oxford: Oxford University Press, 2024, s. 79–94. DOI: 10.1093/oso/9780198807353.003.0007. ISBN 978-0-19-253426-2. ISBN 978-0-19-880735-3. OCLC 1449546728. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- David Mead: Classification of Sulawesi Languages. Sulawesi Language Alliance. [dostęp 2023-01-08]. (ang.).
- Minahasan Languages and Culture w serwisie YouTube