Jamkówka kurczliwa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
jamkówka kurczliwa |
| Nazwa systematyczna | |
| Fomitopsis ramentacea (Berk. & Broome) V. Spirin & J. Vlasák Studies in Mycology 107: 227 (2024) | |
Jamkówka kurczliwa (Fomitopsis ramentacea (Berk. & Broome) V. Spirin & J. Vlasák) – gatunek grzybów z rodziny pniarkowatych (Fomitopsidaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji: Antrodia, Fomitopsidaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisali go w 1879 r. Miles Joseph Berkeley i Christopher Edmund Broome, nadając mu nazwę Polyporus ramentaceus. W 2024 r. V. Spirin i J. Vlasák przenieśli go do rodzaju Fomitopsis (pniarek)[1]. Ma jeszcze kilkanaście innych synonimów. Niektóre z nich[2]:
- Bjerkandera ramentacea (Berk. & Broome) Teixeira 1992
- Cartilosoma ramentaceum (Berk. & Broome) Teixeira 1986
- Cartilosoma subsinuosum (Bres.) Kotl. & Pouzar 1958
- Coriolellus ramentaceus (Berk. & Broome) Domański 1971
Stanisław Domański w 1965 r. podał polską nazwę chrząstnik kurczliwy, Władysław Wojewoda w 2003 r. uznał ją za nieodpowiednią i zarekomendował nazwę jamkówka kurczliwa[3]. Obydwie są niespójne z aktualną nazwą naukową[1]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Grzyb kortycjoidalny o jednorocznym, rozpostartym owocniku do 4 mm grubości, zwykle małym i zaokrąglonym, przyrośniętym, twardym. Brzeg wąski, biały i kłaczkowaty, u starych i suchych okazów często podwinięty. Powierzchnia porów początkowo biała, potem płowożółta do słomkowej lub nierównomiernie żywiczno-brązowa. Pory kanciaste, u małych okazów 1–2 na mm, o szerokości 1–2 mm u starszych okazów. Subikulum białe i twarde, o grubości 1 mm, warstwa rurek o grubości do 4 mm grubości, tej samej barwy co kontekst, żywiczna, u starych okazów krucha. Owocnik ma gorzki smak[4].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy dimityczny. Strzępki generatywne liczne, bezbarwne, ze sprzążkami, cienkie do grubościennych, częściowo lekko żelatynizowane w KOH, umiarkowanie lub rozgałęzione, o średnicy 2,5–5 µm. Strzępki szkieletowe pełne lub grubościenne, proste, niepodzielone, powszechne w subikulum, rozproszone w tramie, o średnicy do 6 µm. Cystydy brak, ale liczne są wrzecionowate, bezbarwne, cienkościenne cystydiole o wymiarach 15–25 × 4–5 µm, zwłaszcza w niedojrzałym hymenium. Podstawki 30–40 × 8–10 µm, maczugowate, z 4 sterygmami i sprzążkami bazalnymi. Bazydiospory 9–11 × 4,5–5 µm, cylindryczne do wąskoelipsoidalnych, bezbarwne, cienkościenne, gładkie, w odczynniku Melzera nieamyloidalne[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Europie, Azji i Ameryce Północnej[5]. W Polsce do 2003 r. podano stanowiska w Choczewie, Puszczy Białowieskiej i Międzyrzeczu Podlaskim[3], w późniejszych latach podano następne. Najbardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[6].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny[3]. Rośnie na martwym drewnie drzew iglastych, najczęściej sosnowym, rzadziej świerkowym[3], w Portugalii podano jego występowanie także na cyprysach. Powoduje intensywną brunatną zgniliznę martwych drzew iglastych[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2024-10-22] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-10-22] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 57, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c L. Ryvarden, R.L. Gilbertson, European polypores. Part 1, „Synopsis Fungorum”, 6, Mycobank, 1993, s. 1–387 [dostęp 2024-10-22].
- ↑ Występowanie Fomitopsis rmamentacea na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-02-11] (ang.).
- ↑ Aktualne stanowiska Antrodia ramentacea w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2024-02-11] (pol.).