Jan Głuszak
| Data i miejsce urodzenia |
1937 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
13 listopada 2000 |
| Praca | |
| Styl | |
Jan Głuszak, ps. Dagarama (ur. 1937 w Tarnowie, zm. 13 listopada 2000 w Straszęcinie) – polski architekt, przedstawiciel futuryzmu, poeta i filozof.
Życie i działalność[edytuj | edytuj kod]
Studiował architekturę na Politechnice Krakowskiej, ale ze względu na stan zdrowia studiów nie ukończył. Jeszcze w okresie studiów był laureatem licznych nagród za śmiałe projekty futurologiczne. W 1971 roku pracował w tarnowskiej Spółdzielni Inwalidów Tarnospin, ponieważ trzy lata wcześniej stracił lewą rękę[1]. W 1975 roku był laureatem nagrody krakowskiej Krytyki Plastycznej za 1974 rok, razem z Marią Pinińską-Bereś, Antonim Haską i Tadeuszem Kantorem[2]. Chorował na schizofrenię. Pracował jako stróż nocny w Muzeum Okręgowym w Tarnowie. Zmarł w szpitalu psychiatrycznym w Straszęcinie, śmiercią samobójczą w 2000 roku[3]. Został pochowany na cmentarzu parafialnym na Rzędzinie[4]. Obecnie uznawany za jednego z najwybitniejszych twórców polskiej architektury futurologicznej[5].
Pierwsza wystawa retrospektywna Jana Głuszaka pt. Jan Głuszak „Dagarama” architekt – wizjoner prezentowana była w Muzeum Okręgowym w Tarnowie (2010/2011), a druga Dagarama. Powrót do przyszłości prezentowana była w Muzeum Architektury we Wrocławiu w 2011 roku. W 2012 roku, z okazji projektu Tarnów. 1000 lat nowoczesności prezentowana była wystawa prac Jana Głuszaka – Z trudu słońca w Studiu Edwarda Krasińskiego Instytutu Awangardy (kuratorzy wystawy; Ewa Łączyńska-Widz i Dawid Radziszewski).
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
- na fasadzie Muzeum Okręgowego w Tarnowie w 2010 roku umieszczono pamiątkową mosiężną tablicę poświęconą pamięci Jana Głuszaka, ufundowaną przez Biuro Wystaw Artystycznych w Tarnowie w ramach projektu „Tarnów. 1000 lat nowoczesności”; płyta ma zainstalowaną wewnątrz grzałkę i utrzymuje stałą temperaturę 37,5 stopnia, co znaczy, że „odwzorowuje stan podgorączkowy, co ma nawiązywać do rozgorączkowanej wyobraźni cierpiącego na schizofrenię genialnego tarnowskiego wizjonera”[6]
- w listopadzie 2010 roku miała miejsce premiera filmu tarnowskiego filmowca i dokumentalisty Bogusława Hynka noszący tytuł Dagarama[7]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tomasz Domalewski, Architekt przyszłego wieku, „Dziennik Polski” (nr 309), 31 grudnia 1971, s. 8.
- ↑ Jan Głuszak Dagarama: Tarnów. 1000 lat nowoczesności. [online], tarnow1000.bwa.tarnow.pl [dostęp 2018-02-19].
- ↑ Jan Głuszak – Dagarama (część pierwsza), „Tarnowski Kurier Kulturalny” [dostęp 2018-02-19].
- ↑ Jan Głuszak – architekt i wizjoner [online], ZSB Tarnów, 13 marca 2011 [dostęp 2020-12-20].
- ↑ Jan Głuszak – Dagarama [online], architektura.muratorplus.pl [dostęp 2021-01-20].
- ↑ „Gorączkująca” tablica Dagaramy ogrzeje podczas zimowych spacerów – Tarnów w internecie – Tarnow.net.pl – Informacje, gospodarka, rozrywka. [online], tarnow.net.pl [dostęp 2021-01-20].
- ↑ Jan Głuszak – „Dagarama” [online], intarnet.pl, 4 sierpnia 2010 [dostęp 2021-01-20].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dagarama. Szaleństwa futurysty [online], newsweek.pl [dostęp 2020-12-19].
- Jan Głuszak Dagarama [online], tarnow1000.pl [dostęp 2014-01-20].
- Architektoniczne Utopie Jana Głuszaka Dagaramy [online], dwutygodnik.com [dostęp 2014-01-20].
- Jan Głuszak Dagarama. Z trudu słońca [online], instytutawangardy.org [dostęp 2014-01-20].