Przejdź do zawartości

Jan I Scholastyk

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Jan I Scholastyk (oświęcimski) (ur. pomiędzy 1305 a 1311[1], zm. 1372, przed 29 września[1]), książę oświęcimski w latach 1321/4-1372.

Jan I Scholastyk
Ilustracja
Pieczęć Jana I Scholastyka
książę oświęcimski
Okres

od 13211324
do 1372, przed 29 września

Poprzednik

Władysław I oświęcimski

Następca

Jan II oświęcimski

Dane biograficzne
Dynastia

Piastowie (Piastowie cieszyńscy)

Data urodzenia

między 1308 a 1310

Data śmierci

1372

Miejsce spoczynku

klasztor dominikański w Oświęcimiu

Ojciec

Władysław I oświęcimski

Matka

Eufrozyna mazowiecka

Małżeństwo

Salomea

Dzieci

Jan II oświęcimski

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Jan I był jedynym synem księcia oświęcimskiego Władysława i Eufrozyny mazowieckiej. Został przez ojca przeznaczony do kariery duchownej i już 15 grudnia 1321, jako kilkunastoletni chłopiec został mianowany scholastykiem krakowskim przez papieża Jana XXII[1], co jest faktem o tyle dziwnym, że Jan był jedynym dziedzicem swego ojca.

Śmierć ojca - Władysława Oświęcimskiego, najpóźniej w 1324 i przejęcie władzy w księstwie skłoniły jednak Jana do porzucenia stanu duchownego (do 1325 władzę w księstwie w jego imieniu sprawowała matka Eufrozyna będąc regentką[1]). W 1325 książę oświęcimski ożenił się z nieznaną bliżej kobietą.

Rezygnując z życia w stanie duchownym, Jan korzystał dalej z dochodów ze scholasterii w Krakowie, co stało się przedmiotem interwencji papieża Grzegorza XI oskarżającego księcia o zabór 5000 grzywien i 500 florenów. Nie bez znaczenia był też udział oddziałów Jana w napadach na dobra klasztorne w Mogile i Rudach Raciborskich.

W polityce zagranicznej Jan stał się wiernym wykonawcą interesów Luksemburgów, w czym całkowicie odszedł od linii kreowanej za rządów jego ojca. 24 lutego 1327 wraz z innymi książętami górnośląskimi złożył hołd lenny Janowi Luksemburskiemu w Bytomiu. Krok ten nie przyniósł jednak księciu żadnej zmiany w jego położeniu, gdyż Jan musiał z konieczności zaakceptować wszelkie pociągnięcia suwerena (m.in. w 1327 musiał bezsilnie obserwować nadanie jego księstwa w razie braku męskiego potomstwa Kazimierzowi cieszyńskiemu, a 1337 zgodzić się na objęcie Księstwa Raciborskiego przez Przemyślidów Opawskich). W 1333 roku dokonał lokacji Zembrzyc[1].

W 1355 Jan uczestniczył w zjeździe książąt w Pradze, gdzie pośredniczył w sporze dotyczącym podziału księstwa bytomskiego pomiędzy liniami Piastów: cieszyńską i oleśnicką. Ponownie jako rozjemca tego sporu został Jan wyznaczony przez strony w 1369. W 1370 roku przejął część Gliwic od córki Bolesława bytomskiego - Eufemii[1]

Jan był dwukrotnie żonaty. Imienia pierwszej żony nie znamy. Z małżeństwa tego dochował się jedynego syna Jana II. Około 1360 Jan I ożenił się powtórnie z Salomeą, córką Henryka II Reussa von Plauen[1]. Drugi związek pozostał bezdzietny.

Jan I Scholastyk zmarł w 1372[2] i został pochowany w klasztorze dominikańskim w Oświęcimiu, którego był wielkim dobrodziejem. Zasługi Jana doceniła kapituła prowincjonalna w Płocku w 1372 nakazująca modły w intencji zmarłego księcia w całym kraju.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g Jan I Scholastyk (oświęcimski) - POCZET.COM [online], poczet.com [dostęp 2022-09-03].
  2. Paweł Mostowik: Z dziejów Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego XII-XVI w., Toruń 2005, s. 76.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]