Jan Koziełł-Poklewski

Jan Koziełł-Poklewski ps. "Jakub Skała" (ur. 1837 w Serweczu Wielkim, zm. 7 maja 1896 w Bobrujsku) – pułkownik Wojsk Polskich w powstaniu styczniowym, dowódca III Korpusu wojsk powstańczych w latach 1863-1864, komendant Warszawy.

W 1852 wstąpił do Szkoły Podchorążych w Petersburgu, po ukończeniu której (1856) studiował na Akademii Inżynierów Wojskowych. Tam zetknął się z radykalnymi działaczami kółek oficerskich: Jarosławem Dąbrowskim i Zygmuntem Sierakowskim. W 1859 wziął dymisję z wojska rosyjskiego w stopniu sztabskapitana i wyjechał do Paryża, gdzie kontynuował studia wojskowe. Tam zetknął się z Ludwikiem Mierosławskim. W 1861 przyjechał do Wilna, gdzie założył Komitet Ruchu, który zajął się przygotowaniami do wybuchu powstania. Jeździł też do Moskwy, gdzie nawiązał kontakt z tajnymi organizacjami oficerów.

Po wybuchu powstania udał się do Petersburga po potrzebne fundusze i mapy sztabowe. W kwietniu 1863 przebywał w Warszawie, gdzie wszedł do Wydziału Wojny Rządu Narodowego jako referent. W czerwcu został komendantem wojskowym miasta Warszawy.

W sierpniu został naczelnikiem wojennym województwa augustowskiego. Objął też naczelnictwo wojskowe województwa grodzieńskiego i 15 grudnia 1863 został dowódcą III Korpusu wojsk powstańczych. Wyjechał do Belgii, gdzie zakupił 3.000 karabinów i małokalibrowe działka. W międzyczasie ustały działania powstańców w powierzonym mu regionie. Bezczynnie oczekiwał w Prusach na belgijskie dostawy. W kwietniu 1864 wyjechał przez Drezno do Paryża. W czasie wojny francusko-pruskiej 1870-1871 dowodził brygadą piechoty, sformowaną w Wandei.

Przeżył chwile załamania, gdy poprosił o rosyjski paszport i przyjechał do Królestwa Polskiego. Tu w 1872 jednak został wbrew obietnicom przez Rosjan aresztowany i postawiony przed Komisją Śledczą, przed którą złożył obszerne zeznania i deklarację wiernopoddańczą. Skazany na wieloletnie zesłanie do Ałma-Aty.

Bibliografia

• Polski Słownik Biograficzny, t. XIV