Jan Mukařovský

Jan Mukařovský

Data i miejsce urodzenia	11 listopada 1891 Písek
Data i miejsce śmierci	8 lutego 1975 Praga

Jan Mukařovský (ur. 11 listopada 1891 w Písku, zm. 8 lutego 1975 w Pradze) – czeski teoretyk literatury i estetyki, czołowy przedstawiciel Praskiej Szkoły Strukturalnej. Rektor Uniwersytetu Karola w Pradze (1948–1954).

Mukařovský zajmował się przede wszystkim wersologią i eufonologią. Wypracował strukturalistyczną metodę analizy dzieła literackiego, której podstawowymi założeniami było traktowanie utworu jako struktury, w której wszystkie elementy składowe mają swoje określone miejsce i funkcję w ramach całości oraz skupienie się na funkcji estetycznej wszystkich uporządkowań formalnych. W ujęciu Mukařovskiego struktura nie jest konstrukcją statyczną, ale dynamiczną i opiera się na opozycjach, budujących wewnętrzne napięcie. Dzieło nie funkcjonuje w oderwaniu od świata zewnętrznego, ale stanowi element w coraz szerszych strukturach. Swoją metodologię sformułował i przetestował na materiale poezji czołowego czeskiego romantyka Karela Hynka Máchy, autora poematu Maj (1836).

22 listopada 1950 w Warszawie na II Kongresie Obrońców Pokoju został wybrany w skład Światowej Rady Pokoju.

Ważniejsze dzieła

• Příspěvek k estetice českého verše (1923),
• Máchovské studie (1948),
• Ke kritice strukturalismu v naší literární vědě (1951),
• Dějiny české literatury I–III (1959, 1960, 1961),
• Z české literatury: Studie a portréty (1961),
• Studie z estetiky (1966),
• Cestami poetiky a estetiky (1971).

Tłumaczenia na język polski:

• Wśród znaków i struktur (wyb. i oprac. Janusz Sławiński), Warszawa 1970,
• Zamierzone i niezamierzone w sztuce (tłum. Aneta Daszuta), Warszawa 2014.
• Studia semiologiczne (tłum. Aneta Daszuta), Warszawa 2017.

Bibliografia

• Ondřej Sládek: Jan Mukařovský: život a dílo, Host, Brno 2015.