Jan Ryżewski
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| profesor, doktor habilitowany nauk medycznych | |
| Instytut |
Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji im. prof. dr hab. med. Eleonory Reicher |
| Okres zatrudn. |
1988-1996 |
Jan Ryżewski (ur. 29 marca 1926 w Trabach[1] - zm. 24 lipca 2008[2] w Warszawie) – polski patofizjolog, profesor nauk medycznych, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, członek Armii Krajowej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Brał udział w konspiracji na Wileńszczyźnie, jako członek AK uczestniczył w wyzwoleniu Wilna, ukrywał się przed obławą NKWD.
W latach 1945–1950 studiował na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie (obecnie jest to Warszawski Uniwersytet Medyczny). W 1951 uzyskał dyplom lekarza[2]. Podczas studiów rozpoczął pracę w Zakładzie Patologii Ogólnej i Doświadczalnej pod kierunkiem profesora Juliana Walawskiego. W 1955 r. uzyskał stopień doktora, a w 1960 r. doktora habilitowanego[3]. Tytuł profesora nauk medycznych nosił od 1967[4] - w 1967 tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1977 profesora zwyczajnego[3].
W 1967 przy Instytucie Reumatologii w Warszawie powstał Zakład Patofizjologii i Immunologii, który prof. Ryżewski współtworzył i którym następnie kierował do 1996. W latach 1983–1988 był zastępcą dyrektora ds. nauki w Instytucie Reumatologicznym, a w latach 1988-1996 r. jego dyrektorem[3].
Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 136, rząd 6, miejsce 28)[5].
Jego żoną była prof. Alicja Ryżewska.
Dorobek naukowy
[edytuj | edytuj kod]Specjalizował się w takich dziedzinach jak patofizjologia i neuroimmunomodulacja[3].
W swoich pracach opisywał proces regulacji podstawowych czynności ustroju przez autonomiczny układ nerwowy. Prowadził także badania nad kompensacyjnym działaniem układu nerwowego w ostrej chorobie popromiennej, a także nad immunosupresyjnym działania cysteiny. Jego badania doprowadziły do identyfikacji kaskady molekularnej przenoszenia sygnałów z aktywowanych receptorów cholinergicznych do wnętrza komórek immunoreaktywnych i mechanizmu uwalniania w nich jonów wapnia[3][1][2].
W połowie lat osiemdziesiątych wykazał istnienie cholinergicznych receptorów muskarynowych i nikotynowych w błonie limfocytów. Brał również udział w późniejszych badaniach, które doprowadziły do wykrycia tych receptorów w monocytach i granulocytach obojętnochłonnych; jak również w kolejnych badaniach, w których zidentyfikowane zostały podtypy receptorów cholinergicznych w tych komórkach[2][1].
Wypromował 15 doktorów i patronował czterem przewodom habilitacyjnym. Dwóch jego doktorantów (w tym prof. Włodzimierz Maśliński[6][7]) zostało profesorami[1].
Był współredaktorem i współautorem podręcznika Patofizjologia (wraz z prof. Sławomirem Maślińskim). Wydał ponad 200 publikacji[1].
Członkostwa
[edytuj | edytuj kod]- Polskie Towarzystwo Immunologiczne[2]
- Towarzystwo Naukowe Warszawskiego[2]
- Transplantation Society[1]
- Polskie Towarzystwo Fizjologiczne (od 1949)[3]
- Societe Belge de Physiologie et de Pharmacologie (od 1958)[3]
- Komitet Nauk Fizjologicznych Polskiej Akademii Nauk (od 1969)[3], którego w latach 1969-1977 - przez trzy kadencje - był przewodniczącym[2]
- Polska Akademia Nauk - od 1989 roku był członkiem korespondentem, a od 2007 członkiem rzeczywistym tejże instytucji[8]
- oraz innych rad naukowych w różnych jednostkach badawczo-rozwojowych[3].
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]- nagrody Ministra Zdrowia, Sekretarza PAN, Państwowej Rady ds. Pokojowego Wykorzystywania Energii Atomowej oraz Wydziału Nauk Medycznych PAN[2],
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski za zasługi dla nauki i kraju[2]
- Złoty Krzyż Zasługi[2],
- Medal Edukacji Narodowej[2],
- Krzyż Armii Krajowej[2],
- Krzyż Partyzancki[2],
- Medale za Zasługi dla Obronności Kraju[2]
- Krzyże Oficerski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla rozwoju medycyny[9]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Andrzej Śródka, Skład Towarzystwa Naukowego Warszawskiego : (kadencja 2008-2010) : Wspomnienia pośmiertne : Jan Ryżewski (1926-2008), „Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego”, 71, 2008, ISSN 0860-164X [dostęp 2021-05-02] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-02].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Zmarł prof. Jan Ryżewski - Nekrologi - Kurier - Medycyna Praktyczna [online], www.mp.pl [dostęp 2017-11-18] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Fakty i wydarzenia, Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji [dostęp 2021-05-02] (pol.).
- ↑ Jan Ryżewski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2021-05-02].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: JAN RYŻEWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2018-11-13].
- ↑ Stopnie i tytuły nadane w IMDiK [online], 212.87.26.130 [dostęp 2021-05-02].
- ↑ Włodzimierz Maśliński, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2021-05-02].)
- ↑ Członkowie Polskiej Akademii Nauk [online], czlonkowie.pan.pl [dostęp 2021-05-02].
- ↑ M.P. z 2001 r. nr 21, poz. 339