Przejdź do zawartości

Jan Wszelaki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Wszelaki
Ilustracja
Jan Wszelaki z żoną Marią de Rosen
Data i miejsce urodzenia

11 listopada 1894
Warszawa

Data i miejsce śmierci

1 lipca 1965
Waszyngton

Zawód, zajęcie

ekonomista

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Srebrny za Długoletnią Służbę Medal Brązowy za Długoletnią Służbę Wielki Oficer Orderu Leopolda (Belgia) Oficer Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Królestwo Włoch) Wielki Oficer Orderu Gwiazdy Rumunii (republ.) Komandor Orderu Feniksa (Grecja) Srebrny Węgierski Krzyż Zasługi (cywilny)

Jan Wszelaki (ur. 11 listopada 1894 w Warszawie, zm. 1 lipca 1965 w Waszyngtonie) – polski ekonomista, dyplomata, politolog, działacz polonijny.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Studiował na uniwersytetach w Moskwie i w Paryżu. W okresie dwudziestolecia międzywojennego pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, zajmując wysokie stanowiska w centrali oraz na placówkach dyplomatycznych. Od 1 grudnia 1918 do 26 lipca 1921 był młodszym referentem/referentem, od 26 lipca 1921 do 26 sierpnia 1922 tytularnym sekretarzem poselstwa w Moskwie, od 26 sierpnia 1922 do 1 stycznia 1927 radcą ministerialnym Departamentu Polityczno-Ekonomicznego, od 1 stycznia 1927 do 31 grudnia 1933 sekretarzem poselstwa, później sekretarzem ambasady RP i radcą poselstwa w Londynie, od 1 stycznia 1934 radca ministerialny, zastępca naczelnika Wydziału Wschodniego, od 1 maja 1935 do 1939 Radcą Ekonomicznym Wydziału Prasowego MSZ.

W czasie II wojny światowej najpierw w Angers, potem w Londynie sprawował funkcję szefa referatu angloamerykańskiego MSZ, od lata 1942 zastępca sekretarza generalnego MSZ. Od grudnia 1944 do lipca 1945 był radcą ambasady RP w Waszyngtonie.

Po wojnie pozostał na emigracji i był przedstawicielem dyplomatycznym rządu polskiego na uchodźstwie, czynnie zaangażowanym w działalność niepodległościową. Doktoryzował się na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie, a w latach późniejszych otrzymał stanowisko profesora w American University w Waszyngtonie. W latach 1962–1965 był dyrektorem wykonawczym Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce.

W 1931 roku poślubił Marię de Rosen (18 lipca 1894– 7 lipca 1987), córkę malarza Jana Rosena i Wandy z d. Handke, siostrę artysty Jana Henryka de Rosena i Zofii Rosen. Umarła w USA.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Wybrane publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • Fuel and power in captive Middle Europe, New York: Mid-European Studies Center of the National Committee for a Free Europe 1952.
  • Communist economic strategy: the role of East-Central Europe, Washington: National Planning Association 1959.
  • Economic developments in East-Central Europe 1954–1959, Philadelphia 1961.
  • (redakcja) John F. Kennedy and Poland: selection of documents, 1948–63, pref. by Robert F. Kennedy, ed. by Jan Wszelaki, New York: Polish Institute of Arts and Sciences in America 1964.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  2. M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi w służbie państwowej”.
  3. M.P. z 1929 r. nr 41, poz. 80 „za zasługi na polu dyplomatycznem”.
  4. Zezwolenie na przyjęcie odznaczeń cudzoziemskich. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 1, s. 20, 1939. 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 czerwca 1939. Warszawa: Stowarzyszenie „Samopomoc Urzędników Polskiej Służby Zagranicznej”, 1939, s. 33, 250, 258. [dostęp 2021-05-28].
  • Sławomir Łukasiewicz, Trzecia Europa: Polska myśl federalistyczna w Stanach Zjednoczonych 1940–1971, Warszawa - Lublin: Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2010, s. 261–270.
  • Krzysztof Tarka, Emigracyjne swary. Jan Wszelaki o emigracji i sytuacji międzynarodowej na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku [w:] Studia z dziejów Polski i Europy w XIX i XX wieku. Księga dedykowana Profesorowi Piotrowi Stefanowi Wandyczowi, pod red. Janusza Farysia, Romana Nira i Marka Szczerbińskiego, Gorzów Wielkopolski 2004, s. 147–155.