Jasiona (powiat krapkowicki)
50°27′54″N 18°06′01″E/50,465000 18,100278
| wieś | |
 Nagrobek przy kościele z l. 1918-39 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
397[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
47-330[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OKR |
| SIMC |
0505480 |
Położenie na mapie gminy Zdzieszowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego  | |
| 50°27′54″N 18°06′01″E/50,465000 18,100278[1]
| |
Jasiona (niem. Jeschona[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Zdzieszowice.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]W okresie hitlerowskiego reżimu w latach 1936–1945 miejscowość nosiła nazwę Eschendorf[4].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1910 roku 519 mieszkańców mówiło w języku polskim, natomiast 20 osób posługiwało się jedynie językiem niemieckim.
W wyborach komunalnych w listopadzie 1919 roku 99 głosów oddano na kandydatów z list polskich, którzy zdobyli łącznie 5 z 9 mandatów.
Podczas trwania III powstania śląskiego, 9 maja 1921 r. Jasiona została zajęta przez bataliony z Podgrupy „Bogdan” i pozostawała w rękach polskich do 21 maja[5]. Wtenczas wieś opanowana została przez oddziały Freikorps Oberland (korpus ochotniczy utworzony w 1919 r. w Bawarii) pomimo przeprowadzonego kontrataku przez Lotny Oddział Szturmowy Karola Walerusa[6], i zadania stronie niemieckiej dotkliwych strat. W ramach antypolskich represji miejscowość objęły prześladowania rodzin powstańców i działaczy plebiscytowych[5]. Mieszkańcy Jasionej nie brali udziału w powstaniu po stronie niemieckiej, lecz tylko po stronie polskiej. W walkach o Śląsk brało udział 14 jasiońskich powstańców, z tego jeden Pan Mitulla został zamordowany w folwarku w Strzebniowie przez Selbstschutz Oberschlesien, gdzie zamordowano 7 powstańców oraz 18 osób spośród miejscowej ludności cywilnej. Po zakończeniu III powstania śląskiego większość powstańców z Jasionej wyjechała do polskiej części Górnego Śląska, unikając niemieckiego terroru popowstańczego[7].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jasiona.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0505496 | Dobrzęcice | część wsi |
| 0505504 | Kolonia | część wsi |
| 0505510 | Obora | część wsi |
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[10]:
- kościół pw. św. Marii Magdaleny, zbudowany w l. 1910-1911, w stylu neobarokowym. Przy budowie świątyni zachowano część poprzedniego gotyckiego kościoła z XIV w., a konkretnie jego dwuprzęsłowe prezbiterium z poł. XIV w., które obecnie stanowi jedną z bocznych kaplic. W jego wnętrzu zachowały się liczne elementy ozdobnej kamieniarki gotyckiej. M. in. sklepienie wspiera się na wspornikach z rzeźbami herm oraz masek ludzkich i zwierzęcych[11]. Wewnątrz dawnego prezbiterium w 1912 r. odsłonięto i zakonserwowano gotyckie polichromie z trzeciej ćwierci[11] XIV wieku, w tym sceny Ukrzyżowania i Sądu Ostatecznego.
- mogiła zbiorowa powstańców śląskich oraz cywilnych ofiar masakry w Strzebniowie[12], na cmentarzu katolickim.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 44923
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 372 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka, Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Opole-Kluczbork 1997, s. 47.
- ↑ a b Encyklopedia Powstań Śląskich, Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1982, s. 183.
- ↑ Sławomir Zagórski: Karol Walerus. Na własną rękę postanowił wymierzyć Niemcom sprawiedliwość. 16.08.2021. [dostęp 2024-03-02].
- ↑ Jerzy Szołtysek, Wielka Monografia Historyczna Ziemi Zdzieszowickiej, Zdzieszowice-Żyrowa: Wydawnictwo i Drukarnia SADY, 2007, s. 204.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 53.
- ↑ a b Gwido Chmarzyński, Mieczysław Gładysz, Stanisław Golachowski: Region Opolski [w:] "Górny Śląsk" Część II, dział II, Instytut Zachodni, Poznań 1959, s. 281
- ↑ Księga zgonów Parafii św. Marii Magdaleny w Jasionie, Jasiona 1921.
