Narodowe Święto Odrodzenia Polski
 Pochód młodzieży w dniu 22 lipca 1952 roku | |
| Dzień | |
|---|---|
| Państwa |
|
| Typ święta | |
| Upamiętnia |
ogłoszenie Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego |
| Podobne święta | |
Narodowe Święto Odrodzenia Polski – najważniejsze polskie święto państwowe w okresie Polski Ludowej, obchodzone co roku 22 lipca (do 1989), w rocznicę ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (1944).
Znaczenie daty
[edytuj | edytuj kod]22 lipca 1944 roku, po prawie 5 latach trwania II wojny światowej ogłoszony został Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. 20 lipca 1944 roku w Moskwie został podpisany i zatwierdzony przez Józefa Stalina, a następnie również tam ogłoszony. Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego został powołany w Moskwie, zdominowany był przez komunistów polskich i funkcjonował pod polityczną kontrolą Józefa Stalina[1]. Na powstanie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego miało wpływ tajne Centralne Biuro Komunistów Polski przy Komitecie Centralnym Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) oraz delegacja Krajowej Rady Narodowej, jednak ostateczną decyzję o jego powstaniu, nazwie, statusie i kształcie personalnym podjął Józef Stalin[1].
Ustanowienie i zniesienie święta
[edytuj | edytuj kod]Dzień 22 lipca ustanowiono świętem narodowym (i dniem wolnym od pracy) ustawą Krajowej Rady Narodowej w dniu 22 lipca 1945 roku[2], czyli rok po podpisaniu Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Ustawa została uchwalona podczas siódmej trzydniowej sesji Krajowej Rady Narodowej odbywającej się w sali „Romy” przy ul. Nowogrodzkiej 49[3]. Święto zastąpiło zniesione ustawą Krajowej Rady Narodowej Narodowe Święto Niepodległości obchodzone 11 listopada[4].
Święto zostało zniesione ustawą z dnia 6 kwietnia 1990 roku przyjętą przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej[5]. Przeciwko likwidacji święta protestował ówczesny prezydent RP Wojciech Jaruzelski. W liście skierowanym do marszałka Sejmu napisał: Uważam za niesłuszny projekt skreślenia dnia 22 lipca z wykazu świąt państwowych. Za zniesieniem święta zagłosowało 182 posłów, przeciwko było 56, a 39 wstrzymało się od głosu[6].
Dzieje obchodów
[edytuj | edytuj kod]Święto obchodzono w całym okresie Polski Ludowej. Główne uroczystości odbywały się na ówczesnym placu Zwycięstwa (obecnie placu marszałka Józefa Piłsudskiego) w Warszawie, bądź na Stadionie Dziesięciolecia. Święto to było dniem wolnym od pracy. Zostało zniesione ustawą przyjętą przez Sejm Kontraktowy z dnia 6 kwietnia 1990 r. (weszła w życie 28 kwietnia); równocześnie przywrócono Święto Narodowe Trzeciego Maja.
Na dzień 22 lipca starano się wyznaczać ważne rocznice i wydarzenia[7]. W Warszawie w ten dzień oddano do użytku m.in. odbudowany most Księcia Józefa Poniatowskiego (1946)[8], Trasę W-Z (1949)[9], Marszałkowską Dzielnicę Mieszkaniową (1950), Pałac Kultury i Nauki oraz Stadion Dziesięciolecia (1955), kino „Luna” (1962), most Łazienkowski (1974). Przekładano na ten dzień również znaczące uroczystości. Przykładem jest sesja Miejskiej Rady Narodowej w Jastarni w dniu 22 lipca 1973, podczas której odczytano rozporządzenie[10] nadające osiedlu z dniem 1 stycznia tego roku prawa miejskie[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b "Mówiło się w tym okresie o tym, że tymczasowy komitet [PKWN] utworzono z inicjatywy ludności polskiej. W rzeczywistości jednak skład komitetu zatwierdziło nasze kierownictwo – to znaczy Józef Stalin. Komitet utworzono bowiem na naszym terytorium, myśmy go finansowali i bez naszej pomocy byłby bezradny. Leżało w naszym interesie stworzenie polskiego kierownictwa, które składałoby się z ludzi wartościowych – sojuszników, którzy mieli te same cele, co my, i byliby potem nam wierni." Nikita Khrushchev Remembers: The Last Testament za: Marek Łatyński, Nie paść na kolana.Szkice o opozycji w latach czterdziestych, London 1985, Wyd. Polonia Book Fund, ISBN 0-902352-36-9 ;, wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, ISBN 83-7095-056-6 s.63. Por. Nikita Khrushchev Remembers t.2. The Last Testament, Translated and edited by Strobe Talbott with a Foreword by Edward Crankshaw, Penguin Books 1977, ISBN 0-14-004195-8 s. 193-194.
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 32, poz. 194
- ↑ Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 271–272. ISBN 83-01-00062-7.
- ↑ Święto Niepodległości (1918). wojsko-polskie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-07)]. na wojskopolskie.pl
- ↑ Dz.U. z 1990 r. nr 28, poz. 159
- ↑ W kraju i świecie, w: Przegląd Katolicki, nr 15-16/1990, s.16
- ↑ Karol Nawrocki, „Imieniny” i „urodziny” systemu komunistycznego w Polsce, "Histmag.org", 12.02.2008.
- ↑ Karol Małcużyński, Wacław Wojnacki: Zwiedzamy nową Warszawę. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1950, s. 21.
- ↑ Karol Małcużyński, Wacław Wojnacki: Zwiedzamy nową Warszawę. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1950, s. 40.
- ↑ Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1972 r. w sprawie utworzenia, zniesienia i zmiany granic niektórych miast (Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327)
- ↑ Ryszard Struck, Jastarnia. 35 lat minęło!, "Histmag.org", 15.07.2008.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- 22 lipca w Warszawie. W święto Odrodzenia w Warszawie. Zabawy uliczne, bieg uliczny. – Polska Kronika Filmowa 31/47, Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
- 22 lipca w stolicy – Polska Kronika Filmowa 31/48, Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
- Zabawy na ulicach w dniu święta Odrodzenia – Polska Kronika Filmowa 31/48, Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
- Święto Odrodzenia w Belwederze. – Polska Kronika Filmowa 31/50, Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej