Przejdź do zawartości

Joanna Domaszewska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Joanna Helena Domaszewska
Hanka, Aśka
Ilustracja
porucznik porucznik
Data i miejsce urodzenia

6 lipca 1925
Lesko

Data i miejsce śmierci

12 października 2020
Wrocław

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Krajowa
NIE

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa,
działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce

Późniejsza praca

rzeźbiarka

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (od 1941) Złoty Krzyż Zasługi Medal Wojska (czterokrotnie) Krzyż Armii Krajowej Krzyż Partyzancki
Krzyż Obrony Lwowa Odznaka pamiątkowa Akcji „Burza” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”

Joanna Helena Domaszewska ps. Hanka, Aśka (ur. 6 lipca 1925 w Lesku, zm. 12 października 2020 we Wrocławiu[1]) – oficer AK, łączniczka, kurierka NIE, po wojnie artystka, rzeźbiarka.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się 6 lipca 1925 roku w Lesku. Wychowywała się pod Lwowem we wsi Stare Sioło. W szkole należała do drużyny Orląt Lwowskich, W 1939 organizowała wraz z koleżankami pomoc dla ukrywających się przed władzą radziecką. Po wkroczeniu Niemców na ziemie wschodnie, w październiku 1941 wstąpiła do Związku Walki Zbrojnej. Działała w Obwodzie Bóbrka jako kolporterka prasy podziemnej i łączniczka[2]. Pracowała w Instytucie Beringa we Lwowie jako karmicielka wszy. Podczas akcji Burza wraz z Elżbietą Malinowską ps. „Wanda” była łączniczką między oddziałami stacjonującymi we Lwowie a Zgrupowaniem Armii Krajowej (AK) w Starym Siole. Wielokrotnie kursowała po wsiach, w których stacjonowały wojska niemieckie i Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA). We wrześniu 1944 została łączniczką w stopniu chorążego organizacji NIE. Była poszukiwana zarówno przez NKWD, jak i UPA[3].

Rozkazem Nr 1 Dowódcy Obszaru AK z 10 maja 1945, na wniosek Komendanta Inspektoratu Bóbrka „NIE”, została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Order został potwierdzony przez ZBoWiD 5 grudnia 1989[3].

Po zakończeniu wojny rozpoczęła studia w Szkole Sztuk Pięknych w Katowicach (wówczas filii krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych). Poszukiwana przez Urząd Bezpieczeństwa wyjechała do Wrocławia, gdzie kontynuowała działalność podziemną i studia. Następne lata studiów odbywała w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Dyplom obroniła w 1952, w tym też czasie (rok akademicki 1949/1950) była młodszym asystentem na wydziale Rzeźby i Rzeźby Monumentalnej. Po ukończeniu studiów, wciąż prześladowana za działalność konspiracyjną, w 1958 przeniosła się do Nysy, gdzie pracowała w Ognisku Plastycznym[3]. W 1970 wróciła do Wrocławia i pracowała w Państwowym Ognisku Kultury Plastycznej[4].

W 1980 roku przeszła na emeryturę. Była członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków[4].

W 2001 została mianowana podporucznikiem, a w 2003 awansowała na stopień porucznika[4].

Ważniejsze prace

[edytuj | edytuj kod]

Wykonała m.in.[5]:

  • portret Fryderyka Chopina dla biblioteki Ogniska Plastycznego w Nysie (1958);
  • pomnik Józefa Lompy w Opolu (1964);
  • fontannę w Nysie (1969);
  • liczne tablice, medale, tkaniny i inne prace artystyczne, upamiętniające działalność AK, „NIE”, Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, „Warty” (Oddziałów Leśnych Rzeszowszczyzny);
    • tablice poświęcone poległym i zamordowanym żołnierzom AK Obszarów Wilna i Lwowa w Częstochowie i dla Katedry Wrocławskiej;
    • gobelin poświęcony AK, przekazany Janowi Pawłowi II;
    • portret gen. Marii Wittek w formie płaskorzeźby, przekazany Muzeum Wojskowej Służby Kobiet w Toruniu.

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Joanna Domaszewska : Nekrologi. nekrologi.net. [dostęp 2020-10-14].
  2. Zawacka 2004 ↓, s. 146.
  3. a b c d e f g h i j k Zawacka 2004 ↓, s. 147.
  4. a b c d Zawacka 2004 ↓, s. 148.
  5. Zawacka 2004 ↓, s. 147-148.
  6. Uroczystości z okazji 215. rocznicy ustanowienia Orderu Wojennego Virtuti Militari. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, 2007-06-17. [dostęp 2013-05-31].
  7. M.P. z 2007 r. nr 59, poz. 678
  8. M.P. z 1995 r. nr 65, poz. 725.
  9. a b Antoni Lenkiewicz: Polacy na przełomie XX i XXI wieku. T. 5. 2003. s. 29

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Słownik Biograficzny Kobiet Odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari. Elżbieta Zawacka (red.). T. I: A-G. Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie AK oraz Wojskowej Służby Kobiet”, 2004. ISBN 83-88693-03-4.