Jon wodorotlenowy

Jon wodorotlenowy
Nomenklatura systematyczna (IUPAC) addyt. hydrydooksygenian(1−)
Inne nazwy i oznaczenia jon wodorotlenowy, anion wodorotlenowy, jon hydroksylowy, anion hydroksylowy
Wzór chemiczny	OH−
Masa molowa	17,08 g/mol
Numer CAS	14280-30-9
PubChem	961
Multimedia w Wikimedia Commons

Jon wodorotlenowy (jon hydroksylowy), OH⁻ – jednowartościowy anion (jon jednoujemny) zbudowany z dwóch atomów, tlenu i wodoru. Jon wodorotlenowy wraz z jonem hydroniowym (oksoniowym) stanowi produkt autodysocjacji wody:

2H₂O ⇄ H₃O⁺ + OH⁻

Związki nieorganiczne oraz niektóre związki organiczne (np. czwartorzędowe wodorotlenki amoniowe) zawierające grupę hydroksylową nazywane są wodorotlenkami. Stopień dysocjacji jonów wodorotlenkowych w wodnych roztworach wodorotlenków decyduje o zasadowości danego związku; związki, które łatwo oddysocjowują jony hydroksylowe noszą nazwę zasad, a ich roztwory wodne to ługi. Do często spotykanych wodorotlenków należą:

• wodorotlenek sodu, NaOH
• wodorotlenek potasu, KOH
• wodorotlenek wapnia, Ca(OH)₂

Jon wodorotlenkowy może też pełnić rolę ligandu w wielu związkach kompleksowych, np. [Al(OH)₄]⁻, [Al(OH)₆]⁻, [Au(OH)₄]⁻ oraz [Zn(OH)₄]⁻. W takich związkach anion wodorotlenkowy jest donorem wolnej pary elektronowej (zasadą Lewisa) i nosi nazwę hydrokso (np. tetrahydroksoglinian potasu).

Grupa hydroksylowa (−OH) występująca w m.in. alkoholach i kwasach jest związana kowalencyjnie i nie ulega dysocjacji z wytworzeniem jonu wodorotlenkowego (w związkach tych oddysocjowywać może jedynie jon wodorowy (H⁺).