Julian Morzycki
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
Powstaniec 1863 roku, Sybirak, Katorżnik |
Julian Wincenty Cyprian Morzycki herbu Mora (ur. 7 października 1825 w Chociszewie, parafia Parzęczew, zm. 7 stycznia 1898 w Nałęczowie) – ziemianin na Wołyniu, powstaniec w 1863 roku, Sybirak i katorżnik, administrator uzdrowiska w Nałęczowie.
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie ziemiańskiej. Ojciec Jan był kapitanem w 3 Pułku Piechoty Księstwa Warszawskiego. Matka, Rozalia Umińska, pochodziła z ziemiańskiej rodziny na Kujawach. Rodzeństwo: Faustyna Morzycka, Stanisław Morzycki i Eufrazyna Morzycka .
Dzieci z Marią Obuchowską (1841–1911):
- Rozalia Maria Paulina ur. 2 lutego 1859 w Lachowcach pod Żytomierzem ,
- Julia Maria Paulina ur. 8 kwietnia w Lachowcach za Saleninowem,
- Maria Paulina Katarzyna ur. 14 listopada w 1861 roku w Lachowcach ,
- Jan Adolf Morzycki ur. 1863 roku w Lachowcach,
- Faustyna Morzycka ur. 15 czerwca 1864 w więzieniu w Tambowie,
- Wacława ur. 26 października 1870 roku
- Paulina Julia urodzona 27 czerwca 1866 w Usolu ].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W 1847 wcielony do carskiego wojska. Po otrzymaniu w 1854 znacznego spadku po zmarłym bezpotomnie wuju Umińskim, zamieszkał w majątku Lachowce pod Żytomierzem. Ożeniony z Marią Obuchowską z sąsiedniego Iwankowa.
Za udział w 1861 roku w nabożeństwie patriotycznym w kościele berdyczowskim wraz z bratem Stanisławem został zesłany do Wiatki. Uczestnik Powstania Styczniowego w 1863 roku. Wraz z 36 ochotnikami z lokalnej szlachty wyruszył do walki powstańczej, lecz został tej samej nocy aresztowany przez ukraińskich chłopów we wsi Sołotwin w okolicach Kodni. Maltretowany i wydany carskiej żandarmerii w Żytomierzu. Jego majątek w Lachowcach, na który składało się 1979 dziesięcin ziemi, 241 dziesięcin lasu i 359 chłopów płci męskiej został skonfiskowany. Wymierzono mu dodatkowo 20 lat katorgi do Usola. Wyruszył na zesłanie 2 września 1863 roku w tej samej grupie co Wacław Ignacy Lasocki i Łagowski. Żona, Maria Obuchowska, z własnej woli postanowiła mu towarzyszyć. Większą część drogi przebył pieszo z kajdanami na nogach. Zamieszkał w Usolu we własnym domu i zajmował się wyrabianiem krup z Antonim Potockim. Po amnestii, żona Maria opuściła Juliana i wróciła do europejskiej części Rosji, gdzie poznała adwokata Marcina Wrońskiego, który stał się jej drugim mężem i ojcem dwojga dzieci. Do Juliana dołączyła siostra Faustyna by pomóc bratu w wychowaniu dzieci. W 1874 roku, będąc w guberni jekaterynosławskiej został zwolniony z dozoru policyjnego z przywróceniem praw. Zarządzał majątkiem milionera Wasylego Popowa, którego syn Paweł skrycie pojął za żonę jego córkę Paulinę Julię w 1888 roku. Naraziło to Juliana na konflikt z pracodawcą i na utratę intratnej posady.
Po powrocie do Królestwa nabył majątek koło Nałęczowa i nazwał go Paulinowem. Wraz z dawnymi towarzyszami zesłania czynnie uczestniczył w tworzeniu uzdrowiska w Nałęczowie, którego został administratorem w latach 1893-1897.
Zmarł w Nałęczowie w 1898 roku i tam został pochowany razem z córką Rozalią.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Klijanienko-Pieńkowski. Pan Pieńkowski? Da oni żili zdieś. Wołyń, Syberia, Nałęczów, losy ziemiaństwa polskiego. Wydawnictwo Sztafeta, 2012, ISBN 978-83-63767-08-2.
- Jerzy Klijanienko. Morzyccy herbu Mora. [w:] Oleg Chorowiec. Herbarz Szlachty Wołyńskiej. Tom III, 2014, str. 260-265. ISBN 978-83-935076-2-7.
- Wacław Lasocki. Wspomnienia z mojego życia. Kraków, 1934.
- Jerzy Michał Sołdek. Faustyna Morzycka. Siłaczka Żeromskiego. Nałęczów 2010. Wydanie Biblioteki im. Faustyny Morzyckiej w Nałęczowie. ISBN 978-83-920598-2-0.
- Centralne Państwowe Historyczne Archiwum Ukrainy w Kijowie. Fond 442, opis 815, sprawa 508.