Język lampung
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
ponad 1 mln (2000) | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Kody języka | |||
| BPS | 0071 2 | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język lampung – język austronezyjski używany na wyspie Sumatra w Indonezji, w prowincjach Lampung i Sumatra Południowa[1]. Według danych z 2000 roku posługuje się nim ponad milion osób[2][3].
Dzieli się na dwa warianty: lampung nyo i lampung api, przez serwis Ethnologue rozpatrywane jako odrębne języki[2][3]. Nazwy „nyo” i „api” odnoszą się do charakterystycznych form zaimka pytajnego „co”. Inne nazwy tych dialektów to kolejno O i A oraz abung i pesisir/peminggir[4]. Spokrewniony etnolekt komering bywa opisywany jako pewna odmiana języka lampung[5], w 1976 r. uznano, że jest to wręcz wariant dialektu pesisir[1]. Sami użytkownicy czynią jednak wyraźne rozróżnienie między lampung a komering[6][7].
W 1976 r. wyróżniono następujące dialekty lampung: komering, krui, pubian i dialekty południowe (w obrębie lampung pesisir) oraz abung i menggala (w obrębie lampung abung)[1]. W wyd. 15 Ethnologue (2005) wyodrębniono dziewięć języków określonych jako Lampungic[8].
Jego umiejscowienie w ramach języków austronezyjskich jest niejasne; istnieje propozycja zakładająca bliższy związek z językiem sundajskim, co jednak pozostaje słabo ugruntowane[9]. Lampung wykazuje znaczne wpływy języka malajskiego (w zakresie fonologii, gramatyki i leksyki), wynikające z długookresowego kontaktu[1]. Występuje też pewna grupa wyrazów, które uchodzą za zapożyczenia z języka angielskiego[10]. Lampung nie oparł się również nowszym wpływom indonezyjskiego języka narodowego[1][11].
Uchodzi za zagrożony wymarciem[12][13]. W latach 90. XX w. etniczna ludność Lampung stanowiła 25–30% populacji prowincji[13]. W miastach rodzimy język jest wypierany przez język indonezyjski[14]. Pozostaje jednak w użyciu na terenach wiejskich i w domenach tradycyjnych, wśród osób z ludu Lampung[15][16].
Istnieje dość bogaty zasób materiałów nt. języka lampung. Został opisany w postaci opracowania z 1976 r., omawiającego dialekt pesisir (A Grammar of the Lampung Language)[17]. Od lat 80. XX w. poświęcono mu wiele artykułów i opracowań w języku indonezyjskim (w dużej mierze powstałych pod auspicjami Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa), w tym szereg prac dialektologicznych i słowników[18].
Jest zapisywany pismem kaganga oraz alfabetem łacińskim[2][3]. Tradycyjny system pisma został w znacznej mierze wyparty przez alfabet łaciński[19].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Walker 1976 ↓, s. 1.
- ↑ a b c M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Lampung Nyo, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-05] (ang.).
- ↑ a b c M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Lampung Api, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [dostęp 2020-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-13] (ang.).
- ↑ Wawan Hermawan, Nurlaksono Eko R., Nazaruddin Udin, Warnidah Akhyar, Effendi Sanusi: Sistem morfologi verba bahasa Lampung dialek Tulang Bawang. Jakarta: Pusat Bahasa, Departemen Pendidikan Nasional, 2001, s. 1. ISBN 979-685-179-2. OCLC 49681264. [dostęp 2023-05-02]. (indonez.).
- ↑ Andrew Dalby: Dictionary of Languages: The definitive reference to more than 400 languages. London: A & C Black, 2004, s. 345. ISBN 978-1-4081-0214-5. OCLC 842286334. [dostęp 2021-08-15]. (ang.).
- ↑ Aliana i in. 1985/1986 ↓, s. 45.
- ↑ Hanawalt 2007 ↓, s. 34.
- ↑ Hanawalt 2007 ↓, s. 14.
- ↑ Adelaar 2024 ↓, s. 136.
- ↑ Aliana i in. 1985/1986 ↓, s. 43–44.
- ↑ Aliana i in. 1985/1986 ↓, s. 43.
- ↑ Imelda: Standardisasi Bahasa Lampung. Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia. [dostęp 2023-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-05-02)]. (indonez.).
- ↑ a b Anshori Djausal: Perjalanan setitik air: menjejak waktu, melangkahi bayang, menuju matahari. Natar, Lampung Selatan: Yayasan Bumilada, 1999, s. xvii. ISBN 979-95793-0-9. OCLC 45846707. (indonez.).
- ↑ Adelaar i in. 1996 ↓, s. 681.
- ↑ Ratih Rahayu, Tri Wahyuni, Proverbs as Media for Learning Local Wisdom: Cognitive Semantic Study, [w:] Nuria Haristiani i inni red., Proceedings of the Sixth International Conference on Language, Literature, Culture, and Education (ICOLLITE 2022), Paris: Atlantis Press, 2022 (Advances in Social Science, Education and Humanities Research), s. 460–465, DOI: 10.2991/978-2-494069-91-6_72, ISBN 978-2-494069-90-9, OCLC 1369643757 (ang.).
- ↑ Katubi 2007 ↓, s. 4–8.
- ↑ Walker 1976 ↓.
- ↑ Hanawalt 2007 ↓, s. 14–15.
- ↑ Walker 1976 ↓, s. 2.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- K. Alexander Adelaar, David J. Prentice, Cornells D. Grijns, Hein Steinhauer, Aone van Engelenhoven: Malay: its history, role and spread. W: Stephen A. Wurm, Peter Mühlhäusler, Darrell T. Tryon (red.): Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas: Vol I: Maps. Vol II: Texts. Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1996, s. 673–693, seria: Trends in Linguistics. Documentation 13. DOI: 10.1515/9783110819724.2.673. ISBN 978-3-11-081972-4. OCLC 1013949454. (ang.).
- K. Alexander Adelaar: Historical linguistics of the languages of Sumatra, Java, the Lesser Sunda Islands, and Moken-Moklen. W: K. Alexander Adelaar, Antoinette Schapper (red.): The Oxford Guide to the Malayo-Polynesian Languages of Southeast Asia. Oxford: Oxford University Press, 2024, s. 127–142. DOI: 10.1093/oso/9780198807353.003.0010. ISBN 978-0-19-253426-2. ISBN 978-0-19-880735-3. OCLC 1449546728. (ang.).
- Zainul Arifin Aliana, Suwarni Nursato, Siti Salamah Arifin, Sungkono Soetopo, Mardan Waif: Ragam dan dialek bahasa Lampung. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1985/1986. OCLC 22311671. [dostęp 2023-05-26]. (indonez.).
- Charlie Hanawalt: Bitter or sweet? The vital role of sociolinguistic survey in Lampungic dialectology. W: Studies in Philippine languages & cultures: 10-ICAL Sumatra papers. Manila: Linguistic Society of the Philippines / Summer Institute of Linguistics, 2007, s. 11–40, seria: Studies in Philippine Languages and Cultures 16. OCLC 910073661. [dostęp 2023-05-26]. (ang.).
- Obing Katubi: Lampungic languages: looking for new evidence of language shift in Lampung and the question of its reversal. W: Studies in Philippine languages & cultures: 10-ICAL Sumatra papers. Manila: Linguistic Society of the Philippines / Summer Institute of Linguistics, 2007, s. 1–10, seria: Studies in Philippine Languages and Cultures 16. OCLC 910073661. [dostęp 2023-05-26]. (ang.).
- Dale F. Walker: A Grammar of the Lampung Language: the Pesisir Dialect of Way Lima. Jakarta: Badan Penyelenggara Seri NUSA, 1976, seria: NUSA Linguistic Studies in Indonesian and Languages of Indonesia 2. OCLC 3667093. [dostęp 2021-08-15]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Kamus Bahasa Lampung [online], kamuslampungkbpl.id [dostęp 2023-05-26] (indonez.).