Język lisela
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
12 tys. (lata 80. XX wieku)[1] | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 2 wrażliwy↗ | ||
| Ethnologue | 7 wypierany↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | lcl | ||
| IETF | lcl | ||
| Glottolog | lise1239 | ||
| Ethnologue | lcl | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język lisela (a. licella), także: buru północny[2], li enyorot (a. liet enjorot)[2][3] – język austronezyjski używany w prowincji Moluki w Indonezji, na wyspie Buru, przez grupę ludności na wybrzeżach północnym i wschodnim. Według danych z lat 80. XX wieku posługuje się nim blisko 12 tys. osób[1].
Według Ethnologue dzieli się na dwa dialekty: lisela (licela, licella) oraz tagalisa[2]. C.E. Grimes klasyfikuje lisela jako dialekt języka buru[3][4][5]; podobnie czyni też publikacja Atlas Bahasa Tanah Maluku (1996)[6]. Jest jednak dość odrębny od pozostałych dialektów wyspy. Między lisela a resztą dialektów buru występuje ograniczony poziom wzajemnej zrozumiałości, dlatego też można mówić o jego odrębnym statusie[5][7]. Publikacje Ethnologue (wyd. 19) i Glottolog (4.6) wyróżniają lisela jako oddzielny język[2][8].
W lisela zidentyfikowano zapożyczenia z języków kayeli, sula i ternate oraz języków ludności Buton[9].
Znajduje się na skraju wymarcia, został praktycznie wyparty przez malajski amboński. Odnotowano, że rola lisela ogranicza się do niektórych sfer życia (służy jako język obrzędowy, np. w tradycyjnych negocjacjach małżeńskich, a czasami jako wewnątrzgrupowy język tajny). Rodzimy język nie jest powszechnie używany w interakcjach z młodszym pokoleniem[10]. Takiej sytuacji językowej sprzyja wielojęzyczne i multietniczne środowisko wyspy Buru, z dużym udziałem ludności napływowej[5]. Ponadto użytkownicy lisela wyżej wartościują inne dialekty buru[3]. Jednocześnie napór lisela przyczynił się niegdyś do zaniku języka kayeli[11]. Historycznie lisela służył jako lokalna lingua franca i był przyswajany przez różne grupy językowe[12].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Grimes 2000 ↓, s. 94.
- ↑ a b c d M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Lisela, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05] (ang.).
- ↑ a b c Grimes 2000 ↓, s. 98.
- ↑ Grimes 2010 ↓, s. 76.
- ↑ a b c Grimes i Lesnussa 1995 ↓, s. 624.
- ↑ Mark Taber (red.), Atlas Bahasa Tanah Maluku, Ambon: Pusat Pengkajian dan Pengembangan Maluku, Universitas Pattimura / Summer Institute of Linguistics, 1996, s. 78, ISBN 978-979-8132-90-2, OCLC 40713056 [dostęp 2024-07-25] (indonez.).
- ↑ Grimes 2000 ↓, s. 91.
- ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Lisela. Glottolog 4.6. [dostęp 2022-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-25)]. (ang.).
- ↑ Grimes 2000 ↓, s. 88.
- ↑ Grimes 2010 ↓, s. 75.
- ↑ Grimes 2000 ↓, s. 99.
- ↑ Grimes 2000 ↓, s. 87–88, 98.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Charles E. Grimes, Wesly Lesnussa: Buru (Masarete). W: Darrell T. Tryon (red.): Comparative Austronesian Dictionary: An Introduction to Austronesian Studies. Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1995, s. 623–636, seria: Trends in Linguistics. Documentation 10. DOI: 10.1515/9783110884012.1.623. ISBN 978-3-11-088401-2. OCLC 868970232. (ang.).
- Charles E. Grimes: Defining speech communities on Buru Island: a look at both linguistic and non-linguistic factors. W: Charles E. Grimes (red.): Spices from the East: Papers in Languages of Eastern Indonesia. Canberra: Pacific Linguistics. Research School of Pacific and Asian Studies. The Australian National University, 2000, s. 73–103, seria: Pacific Linguistics 503. DOI: 10.15144/PL-503.73. ISBN 978-0-85883-460-6. OCLC 46827844. (ang.).
- Charles E. Grimes: Digging for the Roots of Language Death in Eastern Indonesia: The Cases of Kayeli and Hukumina. W: Margaret Florey (red.): Endangered Languages of Austronesia. Oxford: Oxford University Press, 2010, s. 73–89. DOI: 10.1093/acprof:oso/9780199544547.003.0004. ISBN 978-0-19-954454-7, ISBN 978-0-19-157121-3. ISBN 978-0-19-172026-0. OCLC 507435850. (ang.).