Kaplica św. Mikołaja w forcie Ricasoli (Kalkara)
 1683 NICPMI (2013-06-28)
| |||||||||||||
 Kaplica jest widoczna na prawo od niebieskiego kontenera, przylega do budynków koszar | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Adres | |||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Malty  | |||||||||||||
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |||||||||||||
 35°53′47,5″N 14°31′36,4″E/35,896528 14,526778
| |||||||||||||
Kaplica św. Mikołaja (malt. Il-knisja ta’ San Nikola, ang. Chapel of St Nicholas) – nieczynna rzymskokatolicka kaplica w forcie Ricasoli, znajdującym się na cyplu znanym jako Gallows’ Point w miejscowości Kalkara na Malcie.
Kaplica została zbudowana w latach 1696–1698 jako kościół parafialny dla garnizonu fortu i była poświęcona św. Mikołajowi z Bari. Kaplica była użytkowana do czasu likwidacji fortu w latach 60. XX wieku, później popadła w ruinę. Obecnie planuje się odrestaurowanie kaplicy wraz z resztą fortu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Zakon św. Jana rozpoczął budowę fortu Ricasoli w 1670. Standardową praktyką było włączanie kaplic do fortyfikacji joannitów, więc inżynier wojskowy Médéric Blondel został wyznaczony do sporządzenia planów kaplicy. Blondel początkowo proponował ustawienie kościoła w obrębie murów obronnych, ale później zdecydowano się na jej budowę w bardziej centralnym miejscu, w pobliżu głównej bramy fortu. W dniu 29 września 1693 papież Innocenty XII ogłosił, że kaplica fortu będzie kościołem parafialnym pod jurysdykcją Zakonu[1].
Prace nad kaplicą rozpoczęto wkrótce po 31 marca 1696. Budowę i wyposażenie sfinansowała „Fondazione Cotoner”, założona przez wielkiego mistrza Nicolasa Cotonera. Kaplica została konsekrowana 15 maja 1698 i została poświęcona świętemu Mikołajowi, patronowi Cotonera[1]. Ceremonia poświęcenia zbiegła się z ukończeniem budowy twierdzy[2], z udziałem nowego wielkiego mistrza Ramóna Perellósa i wielu innych dygnitarzy[1]. Status kościoła parafialnego nadano kaplicy 19 maja 1698[1], była ona używana przez garnizon fortu[3].
W 1700 roku doszło do sporu między biskupem Malty a wielkim mistrzem Zakonu o jurysdykcję nad kaplicą. Kaplica pozostała w użyciu po przejściu Malty pod panowanie brytyjskie w XIX wieku, kiedy to służyła potrzebom żołnierzy maltańskich w forcie. 10 grudnia 1897 kaplica przeszła pod jurysdykcję nowo powstałej parafia św. Józefa w Kalkarze[1].
Fort Ricasoli został wycofany ze służby w 1964[4]. Po tym kaplica została opuszczona, była czasem wykorzystana jako magazyn, a potem popadła w ruinę[1]. W 2011 poinformowano, że został zbezczeszczony grób w krypcie pod kaplicą[5].
W 2019 zostały zatwierdzone plany renowacji kaplicy wraz z resztą fortu[6].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Wygląd zewnętrzny[edytuj | edytuj kod]
Kaplica św. Mikołaja ma prosty, militarystyczny wygląd ze stonowanymi wpływami manieryzmu i baroku[1][3]. Część zewnętrzna charakteryzuje się toskańskimi pilastrami i gzymsem obiegającym budynek. Na fasadzie centralnie, ponad gzymsem widnieje duże owalne manierystyczne okno, przez które światło pada na główny ołtarz. Boczne ściany kaplicy podzielone są przez pilastry na trzy części, z oknem w każdej[1].
Wnętrze kaplicy[edytuj | edytuj kod]
Kaplica ma plan prostokąta o wymiarach około 18 x 9 metrów. Wewnątrz znajdują się trzy ołtarze: główny poświęcony św. Mikołajowi, oraz dwa boczne, których patronami są Matka Boża z Pilar oraz św. Jan Ewangelista. Te dwa ostatnie powstały odpowiednio w 1749 i 1750[1].
Krypta[edytuj | edytuj kod]
Pod budynkiem znajduje się krypta[3]. Jest tam ołtarz główny poświęcony Matce Boskiej Bolesnej i ołtarze drugorzędne poświęcone Krzyżowi Świętemu oraz Biczowaniu Chrystusa, które zostały postawione odpowiednio w 1751 i 1757[1].
Dzieła sztuki i relikwie[edytuj | edytuj kod]
W kaplicy znajdowało się wiele dzieł sztuki, a obraz w głównym ołtarzu przedstawiający św. Mikołaja z wielkim mistrzem Cotonerem został namalowany przez Mattia Pretiego[7]. W kościele znajdował się również obraz Matka Boska Zwycięska, który prawdopodobnie był kopią tego znalezionego w kościele konwentualnym św. Jana, obraz Święty Mikołaj, który został przywieziony na Maltę przez rodzinę Tolossenti w 1530, a następnie podarowany kościołowi w 1744 oraz portret Giovanniego Battisty Bosy, byłego kapelana fortu Ricasoli[1].
W kaplicy znajdowało się niegdyś ponad 70 relikwii, a najbardziej prestiżowe umieszczone były w skrzyni pod ołtarzem głównym[1].
Ochrona dziedzictwa kulturowego[edytuj | edytuj kod]
Od 28 czerwca 2013 kaplica jest umieszczona w National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod numerem 1683[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l Duncan Brincat: Il-knisja ta' San Nikola fil-Fortizza Ricasoli ~ fil-limiti tal-Kalkara ~. Kappelli Maltin. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-11)]. (malt.).
- ↑ Hermann Bonnici. Fort Ricasoli. „Arx - Online Journal of Military Architecture and Fortification”, s. 33–38, 2004–2007. (ang.).
- ↑ a b c d Chapel of St Nicholas – Fort Ricasoli. NICPMI, 2013-06-28. [dostęp 2023-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-11)]. (ang.).
- ↑ Anton Quintano. Fortifications: Fort Ricasoli. „Heritage: An Encyclopedia of Maltese Culture and Civilization”. 4, s. 1101–1107. Midsea Books Ltd. (ang.).
- ↑ Ricasoli Chapel tomb desecrated. [w:] The Malta Independent [on-line]. 2011-02-13. [dostęp 2023-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-17)]. (ang.).
- ↑ Philip Leone Ganado: Not a moment too soon... Fort Ricasoli will finally be restored. [w:] Times of Malta [on-line]. 2019-06-18. [dostęp 2023-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-26)]. (ang.).
- ↑ Kalkara - Saint Nicholas Church. W: Alfie Guillaumier: Malta’s Towns and Villages. USA: Terry Asphar (tłumacz), 2003, s. 180. ISBN 0-9743821-0-8. (ang.).