Karviná město
 Stary dworzec kolejowy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Miejscowość | |
| Zarządca | |
| Data otwarcia |
1 września 1898 |
| Poprzednie nazwy |
Freistadt in Schl. (1898-1918) |
| Rodzaj | |
| Dane techniczne | |
| Kasy |
|
| Linie kolejowe | |
Położenie na mapie Karwiny  | |
Położenie na mapie Czech  | |
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego  | |
 49°51′37,12″N 18°32′48,38″E/49,860311 18,546772
| |
Karviná město (dawniej Fryštát ve Slezsku; niem. Freistadt in Schlesien) – stacja kolejowa w dzielnicy Nowe Miasto, która znajduje się na nieczynnej już dla ruchu pasażerskiego kolei prowadzącej z Piotrowic koło Karwiny przez Frysztat, Raj, Darków-uzdrowisko, Lipiny do starej Karwiny (Karwina-Doły).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Stacja powstała z inicjatywy władzy miasta Frysztat i okolicznych miejscowości, które złożyły wniosek do Wiednia o budowę linii kolejowej łączącej Piotrowice koło Karwiny z Frysztatem, jako odgałęzienie Kolei Koszycko-Bogumińskiej i C.K. Uprzywilejowanej Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda, projektu zapewniającego powiązania transportowe między północnymi i południowymi częściami monarchii habsburskiej. Wniosek został zatwierdzony 31 grudnia 1894 roku. W lutym 1895 rząd wydał pozwolenie na prace przygotowawcze, a w 1897 pozwolenie na budowę. Pierwszy pociąg osobowy przyjechał na peron do Frysztatu 1 września 1898 roku[1].
Kolej została zbudowana przez spółkę Kaiser Ferdinands-Nordbahn zarówno dla transportu gości uzdrowiskowych z Darkowa, jak i dla rozwijającego się przemysłu frysztackiego (m.in. Frysztackiej stalowni, zakładów Blumenthala, Jäckla i innych)[2]. Miała ona 9,83 km długości.
Karviná město służyła raczej jako stacja towarowa, w latach 1912–1931 przejeżdżał tędy pociąg pasażerski w jednym lub drugim kierunku osiem razy dziennie[3]. W 1948 roku połączono Frysztat, Karwinę oraz okoliczne wsie Darków, Raj i Stare Miasto w jeden organizm miejski, co wiąże się ze zmianami urbanistycznymi. Linia kolejowa musiała ustąpić budowie osiedli, jako zaplecza dla kopalni węgla kamiennego w Zagłębiu Karwińskim. 27 maja 1962 roku wstrzymano ruch pasażerski[4]. Odcinek Piotrowice – Frysztat nadal służy potrzebom transportu towarowego, ale sam budynek stacji stopniowo niszczeje[5].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Budynek stacji nie znajduje się na głównym szlaku Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda, dlatego wygląd stacji nie był priorytetem. Firma wybrała jeden z wielu standaryzowanych projektów architektonicznych CI III c, którego autorem był austriacki architekt Anton Dachler. Projekt powstał w 1890 roku i był przeznaczony dla lokalnych linii kolejowych. Cechą charakterystyczną projektów z przełomu XIX i XX wieku jest wykorzystanie cegły klinkierowej. Ten sam budynek możemy znaleźć na przykład w Gnojniku, Cieszynie, Dobrej, Odrách, Tovačově.
Dworzec we Frysztacie został zbudowany w 1898 roku, jest to budynek parterowy wykonany z cegły klinkierowej w czerwonym i beżowym kolorze.
Na parterze w lewej części mieścił się gabinet, część środkowa służyła jako westybul III klasy, obok zlokalizowano westybul II klasy oraz bufet. Na pierwszym piętrze budynku znajdowało się dwupokojowe i trzypokojowe mieszkanie dla pracowników dworca[6]. Od 1962 roku, wraz ze wstrzymaniem ruchu pasażerskiego, budynek dworca jest nieużywany i popada w ruinę.
Obecny stan[edytuj | edytuj kod]
W 2013 roku złożono wniosek o ogłoszenie budynku zabytkiem kultury, jednak nie został zaakceptowany[7]. Właściciel stacji Správa železnic w 2015 roku wystawił budynek na sprzedaż za 1 000 000 koron czeskich[8].
W maju 2021 roku budynek dworca kupiła spółka S.O.S. Karviná[9]. Jako jedyny zainteresowany subiekt zapłacił za budynek ponad 300 000 Kč[10]. Przede wszystkim nowy właściciel chce naprawić dach[11].
Wcześniej członkowie S.O.S. Karwina oświadczyli, że po remoncie, chcą przestrzeń zaoferować lokalnym stowarzyszeniom, mogłoby tam powstać muzeum kolejowe i mała galeria[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Koleje Śląska Cieszyńskiego [online], kolejcieszyn.pl [dostęp 2021-10-09].
- ↑ PhDr. Irena Hajzlerová, Anna Hubáčová, Mgr. Veronika Matroszová, Průvodce výstavou Fryštát v archivních dokumentech, 1998.
- ↑ Karvinské nádraží – Historie [online], zachranme.karvinskenadrazi.cz [dostęp 2021-10-09] (pol.).
- ↑ Koleje Śląska Cieszyńskiego [online], kolejcieszyn.pl [dostęp 2021-10-09].
- ↑ Ing Pavel Beran, Zaniklé obce po roce 1945 [online], www.zanikleobce.cz, 2006 [dostęp 2021-10-09].
- ↑ Karvinské nádraží – 01. Budova nádraží [online], zachranme.karvinskenadrazi.cz [dostęp 2021-10-09] (pol.).
- ↑ Tomáš Januszek, Staré karvinské nádraží památkou nebude, „Karvinský a havířovský deník”, 26 lipca 2013 [dostęp 2021-10-09] (cz.).
- ↑ Tomáš Januszek, Tak potřetí: Kdo koupí staré nádraží?, „Karvinský a havířovský deník”, 28 października 2015 [dostęp 2021-10-09] (cz.).
- ↑ Ghostshape.com, Občanské sdružení | Spolek S.O.S. Karviná, z.s. [online], www.sos-karvina.cz [dostęp 2021-10-09] (cz.).
- ↑ Zabránili demolici historického nádraží v Karviné. Státu za něj nabízejí 300 tisíc | Aktuálně.cz [online], Aktuálně.cz – Víte, co se právě děje, 15 marca 2021 [dostęp 2021-10-09] (cz.).
- ↑ Karvinské nádraží – Novinky [online], zachranme.karvinskenadrazi.cz [dostęp 2021-10-18] (pol.).
- ↑ Tomáš Januszek, Povedlo se. Lidé v Karviné se složili na koupi starého nádraží a zachránili ho, „Moravskoslezský deník”, 26 maja 2021 [dostęp 2021-10-09] (cz.).